hotele nad jeziorem como

Trzygwiazdkowy hotel Borgo Antico położony jest 10 minut spacerem od centrum miasta Como i portu nad jeziorem. Super hotel! Obiekt ma świetną lokalizację niedaleko starówki w Como, miłą obsługę, jest bardzo ogrzewanie. Obiekt Nad jeziorem położony jest w miejscowości Chrztowo i oferuje taras, bezpłatne WiFi oraz widok na jezioro. Oferta domu wakacyjnego obejmuje ogród oraz bezpłatny prywatny parking. W domu wakacyjnym zapewniono 2 sypialnie, aneks kuchenny z lodówką i zmywarką, telewizor z płaskim ekranem, część wypoczynkową oraz 1 Szukaj i porównuj oferty nad Jeziorem Como spośród dostępnych tam 357 hoteli. Bliskość takich atrakcji jak Teatro Sociale pozwoli Ci wybrać najlepszą opcję noclegu. Obiekt Dom nad jeziorem położony jest w miejscowości Nysa i oferuje widok na góry. Odległość ważnych miejsc od obiektu: Kopalnia złota w Złotym Stoku – 35 km, Skansen – 17 km. Oferta apartamentu obejmuje ogród, sprzęt do grillowania, bezpłatne WiFi oraz bezpłatny prywatny parking. W apartamencie do dyspozycji Gości Hotel Du Lac & SPA znajduje się w samym sercu miejscowości Bellagio, tuż przy głównym placu naprzeciwko przystani. Hotel oferuje wspaniałe widoki na okolicę i doskonałe jedzenie. Idealna lokalizacja nad samym brzegiem Jeziora Como, piękny widok z tarasu na dachu, przemiła obsługa. Pobyt w hotelu był idealnym zakończeniem naszej negara apa yang namanya mirip nama perempuan 7 huruf. Nie każdy turysta planujący podróż nad Jezioro Como zdaje sobie sprawę z długości linii brzegowej oraz z ilości miejscowości rozsianych po każdej ze stron. Podróżowanie pomiędzy miastami zależy od konkretnej odnogi jeziora - do wyboru mamy autobusy, pociągi i statki, ale nie z każdego miasta do innego dostaniemy się każdym z nich. W tym artykule zebraliśmy wszystkie trzy środki transportu i opisaliśmy je w sposób praktyczny. Na końcu dodaliśmy również krótką sekcję z małymi wskazówkami dla przyjeżdżających własnym autem. Autobusy Na terenie Jeziora Como działa przewoźnik autobusowy ASF Autolinee. Obsługuje on miasto Como, odnogę Ramo di Como po obu stronach, wschodni brzeg Ramo di Colico oraz połączenie Como - Lecco. Autobusy kursują też dalej na południe. Jest to najbardziej wydajny sposób na przemieszczanie się pomiędzy różnymi miejscowościami - zarówno pod względem czasowym jak i kosztowym. Dokładną mapę sieci znajdziecie na tej stronie (po włosku), a tutaj dostępne są aktualne rozkłady i trasy (również po wlosku). Dostępna jest również strona w wersji angielskiej, ale są na niej nieaktualne dane. Pamiętajmy, że w zależności od sezonu (letni i zimowy) rozkłady się różnią! Rozkłady autobusów są też dostępne w usłudze Google Maps, ale zawsze warto zweryfikować godziny odjazdów, zwłaszcza gdy planujemy skorzystać z ostatniego przejazdu danego dnia. Najważniejsze linie: C10 - łączy Como z Menaggio (po drodze zatrzymuje się w Cernobbio, Argegno, Tremezzo, Sala Comacina, Colonno), C20 - łączy Como z Argegno (w uproszczeniu jest to skrócona wersja linii C10), C30 - łączy Como (startuje od dworca kolejowego San Giovanni) z Bellaglio (po drodze zatrzymuje się w Nesso), C40 - łączy Como z Lecco. Autobusy z Como odjeżdżają z dworca autobusowego przy Piazza Giacomo Matteotti. Na miejscu znajdziemy kasę biletową oraz maszynę samoobsługową (wewnątrz), w której możemy zapłacić kartą lub monetami. Uwaga! Jeśli korzystamy z linii C30 to autobus ma przystanek po drugiej stronie ulicy - przy hotelu i za budką telefoniczną. Bilety kupujemy na konkretny odcinek. Ceny są różne i wahają się od 1,40€ do 6,90€, ale maksymalna cena za przejazd pomiędzy miastami nad Jeziorem Como nie powinna przekroczyć 5,60€ w jedną stronę. Dostępne są również bilety dzienne na całą sieć za 10€ oraz bilety dzienne na trasie Argegno-Menaggio za 6€. Bilety możemy zakupić w automacie lub w kasie na dworcu w Como oraz w kioskach (i Tabacceriach oznaczonych literą T) w okolicy przystanków w pozostałych miejscowościach. Niestety, nie zawsze uda się nam zakupić bilet w małych miastach i w późniejszych godzinach. Lista punktów sprzedaży wypisana jest na tej stronie. Za przejazd możemy zapłacić również w autobusie, ale w takim wypadku dopłacamy 1,30€ do ceny regularnej za odcinek. Jeśli ruszamy z miasta Como to po prostu zakupmy od razu bilety powrotne. Przykładowe ceny: Como - Nesso - 2,50€ Como - Bellaglio - 3,50€ Como - Mennagio - 4,20€ Como - Gravedona - 5,60€ Dzieci poniżej 110 cm wzrostu podróżują za darmo. Możemy za darmo zabrać ze sobą bagaż o rozmiarze do 50x30x25cm, w innym wypadku musimy zakupić dodatkowy bilet. Autobusy firmy ASF są zwykłymi autobusami miejskimi bez specjalnych miejsc na bagaże. W autobusach nie wolno przewozić rowerów. O czym powinniśmy pamiętać przed podróżą? do autobusu wsiadamy przodem i pokazujemy bilety kierowcy, najlepiej zająć miejsce od strony jeziora biorąc pod uwagę kierunek jazdy, dzięki czemu będziemy mieć najlepsze widoki, chcąc wsiąść do autobusu zawsze musimy dać znać kierowcy nadjeżdżającego pojazdu, a wysiadając nacisnąć guzik "Stop" chwilę przed naszym przystankiem; czasem możemy poprosić kierowcę chwilę wcześniej o wysadzenie na konkretnym przystanku jeśli nie jesteśmy pewni ile jeszcze pozostało nam trasy, autobusy nie jeżdżą bardzo punktualnie, wystarczy, że ktoś przyblokuje drogę i autobus może stać w korku nawet kilkanaście minut; lepiej nie planować przesiadek co do minuty, jeśli mamy chorobę lokomocyjną jazda po wschodnim brzegu odnogi Ramo di Como może być dla nas ciężka, kierowcy muszą się tam trochę nagimnastykować. Pociągi Jeśli zatrzymujemy się po wschodniej stronie jeziora (np. w Lecco) możemy korzystać z pociągów regionalnych, które łącza ze sobą miasta wschodnich brzegów odnóg Lago di Lecco oraz Ramo di Colico - od miasta Lecco do miasta Colico. Trasę obsługują dwie linie: skrócona RE8, która zatrzymuje się tylko na stacjach Varenna-Esino oraz Bellano-Tartavalle Terme, dłuższa trasa R13 z następującymi przystankami: Abbadia Lariana, Mandello Del Lario, Olcio, Lierna, Fiumelatte, Varenna-Esino, Bellano-Tartavalle Terme, Dervio, Dorio, Piona Linia RE8 swoją trasę rozpoczyna na stacji Mediolan Porta Garibaldi, czyli do Lecco, Varenny, Bellano i Colico dostaniemy się bezpośrednio ze stolicy Lombardii. Pociągi jeżdżą średnio raz na godzinę. Za obsługę linii regionalnych odpowiada lombardzki przewoźnik Trenord. Jest to niezależna spółka, ale bilety na ich pociągi możemy zakupić zarówno na ich stronie, jak i na oficjalnej stronie włoskiego przewoźnika Trenitalia. Bilety są dostępne również w automatach na dworcach oraz czasami w kasach (w przypadku największych miast). Szczegółową mapę tras obsługiwanych przez firmę Trenord znajdziemy na tej stronie. Przykładowe czasy przejazdu i ceny: Lecco - Colico - cena: 4€, czas przejazdu: 45 minut przy trasie skróconej, godzina i 8 minut przy trasie dłuższej. Lecco - Bellano - cena 2,90€, czas przejazdu: 26 minut przy trasie skróconej, 42 minut przy trasie dłuższej. Lecco - Varenna - cena 2,90€, czas przejazdu: 21 minut przy trasie skróconej, 37 minut przy trasie dłuższej. Bellano - Varenna - cena 1,40€, czas przejazdu: 4 minuty. Lecco - Piona - cena: 4€, czas przejazdu: godzina i jedna minuta. W pociągach regionalnych nie obowiązuje rezerwacja miejsc. Bilety na pociągi regionalne ważne są przez 4 godziny, czyli możemy pojechać kolejnym pociągiem przez cztery godziny od momentu skasowania biletu (w przypadku zakupu na stacji) lub cztery godziny po upływie godziny przejazdu wybranej przy zakupie biletu online. Jest to przydatne w przypadku planów odwiedzenia małych miasteczek po drodze, w których nie ma zbyt wielu atrakcji. Na przykład jadąc z Lecco do Colico możemy wyskoczyć na godzinkę w Bellano tylko w celu zobaczenia wąwozu, i później kontynuować naszą podróż. Pamiętajmy, że dotyczy to tylko tej samej trasy. Pociągi kursują od około 6:00 rano do 22:00 wieczorem. Lecco połączone jest również bezpośrednio z Bergamo. W samym mieście Como funkcjonują dwie stacje kolejowe: dworzec Como San Giovanni łączący miasto z Monzą czy stacją Mediolan Porta Garibaldi; stacja znajduje się kawałek na zachód od historycznego starego miasta, niewielka stacja Como Nord Lago niedaleko dworca autobusowego, która łączy Mediolan z Como - pociągi kursują ze stacji Mediolan Nord Cadorna i z lotniska Malpensa; dużym plusem dworca jest położenie w przypadku przesiadki w Como, możemy szybko przesiąść się do jednego z autobusów opisanych w poprzedniej sekcji. Rejsy Ciekawym sposobem na przemieszczanie się pomiędzy miastami Jeziora Como są rejsy, które obsługuje firma Navigazione Lago di Como. Niestety, jest to droga forma transportu i w przypadku zwykłych statków również dość długa. Zwykłe statki z otwartą górą płyną zygzakiem, od miasteczka do miasteczka i od zachodniego do wschodniego brzegu. Stąd rejs z Como do stosunkowo nieodległego Bellagio trwa dwie godziny, czyli niemal dwa razy dłużej niż w przypadku autobusu. Plusem takiej wyprawy są za to widoki, których nie znajdziemy na lądzie. Mimo że firma Navigazione Lago di Como obsługuje całe jezioro to najwięcej przystanków znajdziemy w odnodze Ramo di Como. Po jeziorze kursują również statki przyśpieszone (wodoloty, bez możliwości wejścia na górę) oraz statki umożliwiające przewóz aut. Te drugie kursują na trasie: Menaggio - Belagglio - Veranna - czyli łączą ze sobą wszystkie brzegi jeziora. Informacje o rozkładzie dla konkretnej trasy znajdziemy w interaktywnej wyszukiwarce pod tym adresem. W górnym rogu możemy zmienić język na angielski. Niestety, w przypadku planów ambitnego zwiedzania poruszanie się jedynie statkami może nie być zbyt optymalne. Oprócz długich czasów podróży problemem może być sama siatka połączeń, a tych nie ma wcale aż tak wiele w ciągu dnia, żeby bez idealnego dopasowania się pod godziny rejsów zwiedzić większą liczbę miejsc. Jeśli zależy nam jednak na 2 lub 3 miejscach i nie planujemy się śpieszyć, to podróż statkami może być dla nas idealna. Na pewno warto przynajmniej raz przepłynąć się którymś ze statków i spojrzeć na jezioro z innej perspektywy. Idealnym pomysłem może być przemieszczenie się pomiędzy jednym z czterech miast: Menaggio - Cadenabbia - Bellaglio - Varenna. Ceny za rejs zależą od strefy. Dokładna tabelka ze strefami i cenami dostępna jest na tej stronie. Wystarczy znaleźć stację początkową i zjechać w dół do stacji docelowej, dzięki czemu znajdziemy strefę obowiązująca na tej trasie. Przykładowe ceny: Como - Cernobbio (strefa 1) - 2,50€, czas rejsu 13-15 minut, Como - Nesso (strefa 4) - 6,90€, czas rejsu około godziny i 13 minut, Como - Tremezzo (strefa 6) - 10,40€, czas rejsu około godziny i 43 minut, Como - Bellaglio (strefa 6) - 10,40€, czas rejsu około dwóch godzin i 5 minut, Como - Varenna (strefa 7) - 11,60€, czas rejsu około dwóch godzin i 20-30 minut, Como - Gravedona (strefa 8) - 12,60€, czas rejsu około trzech godzin i 42 minut, Bellaglio - Veranna (strefa 3) - 4,60€, czas rejsu od 13 do 30 minut, Menaggio - Varenna (strefa 3) - 4,60€, czas rejsu od 13 do 15 minut. W przypadku statków przyśpieszonych do biletu doliczana jest dodatkowa kwota, również zależna od odległości. Bilety możemy zakupić w kasach biletowych znajdujących się bezpośrednio przy przystaniach. Istnieje również możliwość zakupu biletu na pokładzie, ale w takim wypadku dopłacamy 1€ do każdej osoby lub bagażu. Wyjątkiem od tej zasady jest sytuacja, gdy kasa biletowa w momencie wejścia na statek jest zamknięta lub w danym miasteczku nie ma jej w ogóle. Dzieci do lat 4 podróżują za darmo. Dzieci i młodzież w wieku 4-11 lat ma prawo do zakupu biletów ulgowych. Niestety, nie ma tańszych biletów powrotnych - po prostu płacimy regularną cenę dwa razy. Istnieją za to bilety dzienne na konkretne strefy, zaczynając od stacji dla której zakupiliśmy bilet. Przykłady cen biletów dziennych: strefa 1 - 6,90€, strefa 3 - 15,00€, strefa 4 - 16,30€, strefa 6 - 23,30€. Nie zawsze też położenie przystani będzie dla nas odpowiednie, czasami czekać na nas będzie podejście pod górę do historycznego centrum miasta. Parkingi i przyjazd autem Część turystów wybiera się nad Jezioro Como własnym lub wypożyczonym samochodem. Praktycznie całe jezioro możemy objechać autem. Problemem mogą być za to miejsca parkingowe, których jest zwyczajnie mało. W niektórych miasteczkach, jak np. Nesso, dostępnych jest zaledwie kilka darmowych miejsc postojowych. Darmowe parkingi posiadają z reguły ograniczenia czasowe, np. do maksymalnie 2 godzin. W innych, jak w miastach zachodniego brzegu ( Tremezzo czy Griante), wzdłuż drogi dostępne są płatne miejsca postojowe. Trudność podróżowania zależy od konkretnego brzegu. W przypadku zachodniego brzegu od miasta Como do Menaggio trasa jest stosunkowo prosta i przez długą część prowadzi podziemnym tunelem. Z kolei trasa z Como do Bellagio to wąskie zakręty, częsta jazda góra-dół i przeciskanie się wąskimi uliczkami. Transport samochodu pomiędzy brzegami możliwy jest z pomocą firmy Navigazione Lago di Como, która na trasie Bellagio - Cadenabbia - Menaggio - Varenna kursuje statkami, na które możemy wjechać autem. Ceny za przewóz auta zależą od jego długości i wahają się od 4,00€ za auto do 3,50 metra aż do 9,80€ za auta dłuższe niż 4,50 metra. Dokładna rozpiska cenowa dostępna jest na tej stronie. Wraz z zamknięciem granic Włoch dla turystów z USA i krajów spoza Europy hotele nad jeziorem Como na północy straciły 90 procent klientów. W tym atrakcyjnym turystycznie rejonie wypoczywają głównie Włosi i mocno odczuwa się brak gości z innych kontynentów. W czerwcu w porównaniu z tym samym miesiącem przed rokiem łączna liczba turystów spadła o 85 procent. Gości zagranicznych było mniej o 93 procent - to dane miejscowej branży hotelarskiej. Przedstawiciele tego sektora z okolic, słynących zwłaszcza z luksusowych wakacji w hotelach o wysokim standardzie, mówią, że dostrzegają "nieśmiałe" oznaki ożywienia ruchu w lipcu dzięki powrotowi klientów z krajów europejskich. Samochodami, by uniknąć podróży lotniczej, przyjeżdżają pierwsi urlopowicze z Francji, Holandii, Szwajcarii i Niemiec. Zaczęły też napływać rezerwacje z Wielkiej Brytanii. Decydujący wpływ na kryzys branży ma jednak brak przybyszów ze Stanów Zjednoczonych, Rosji, Australii i Chin, bo to na nich opiera się w dużej mierze turystyka w miejscowościach nad jeziorem Como. To dla nich przeznaczono wiele z tamtejszych hoteli, które teraz stoją częściowo puste. Amerykanów przyciągają malownicze widoki, a także reklama, jaką zrobił tym stronom aktor George Clooney. Ma on od kilkunastu lat posiadłość w miasteczku Laglio. "Nie mamy nawet pewności co do przyszłego roku , a w Stanach Zjednoczonych mówi się wręcz o 2022 roku jako okresie prawdziwego ożywienia" - powiedział prezes miejscowej federacji właścicieli hoteli Roberto Cassani. Dodał, że następne miesiące będą bardzo ciężkie. "Turystyka - przyznał - ożywia się bardzo powoli". "W porównaniu z zeszłym rokiem lipiec to jest katastrofa" - podkreślił burmistrz Bellagio i zarazem hotelarz Luca Leoni. "Niestety zamknięte są dla nas rynki o największym znaczeniu na czele z USA"- wyjaśnił. Burmistrz tego najważniejszego kurortu nad lago di Como zauważył jednocześnie, że zaczynają przyjeżdżać tam na urlop Amerykanie mieszkający w Europie. "To przede wszystkim żołnierze z baz w Niemczech" - ujawnił. « ‹ 1 › » Jezioro Como to jedno z trzech najpopularniejeszych jezior Włoch na północy kraju. To także jezioro z dużą ilością atrakcji i ładnych miast nad jeziorem Como. Znajdziecie tutaj oczywiście promy i rejsy pomiędzy głównymi miastami, Como, Lecco, Colico, Bellagio i Varenną. Oto poradnik z odpowiedzią na pytanie ile kosztują bilety na prom po jeziorze Como, jak wygląda rozkład rejsów w 2021 roku i jak kupić bilet na prom po Como. Promy i rejsy po Como w 2021 Jezioro Como, rejsy statków i promów Na jeziorze Como jesteśmy parę razy do roku i doskonale znamy jego atrakcje i sposób poruszania się po jego wodach jakim są promy. Zacznijmy od tego, że głównymi punktami pomiędzy którymi możecie się poruszać to Como, Lecco, Bellagio w centrum, Varenna w centrum oraz Colico na północy. Jezioro Como przypomina odwróconą literę Y, więcej promów znajduje się w jego lewej dolnej odnodze pomiędzy miastem Como i Bellagio. W prawej odnodze znajduje się miasto Lecco, które także podłączone jest do sieci promowej i rejsowej. Częstotliwość przez zarazę jest trochę mniejsza, nadal jednak znajdziecie wystarczającą liczbę promów. Promy po Como są prawie tak samo popularne jak promy i rejsy po Gardzie oraz promy po Lago Maggiore. Cena i bilety na prom po Como Ile kosztuje bilet na prom na jeziorze Como? Z oficjalnej strony Ceny biletów na jeziorze Como zależą od taryfy w jakiej znajduje się konkretny odcinek pomiędzy przystaniami. Najtańsze bilety kosztują 1,30 EUR najdroższe kosztują 12,60 EUR. Dla przykładu oto niektóre z popularniejszych połączeń promowych i ich ceny: Ile kosztuje bilet z Como do Bellagio promem: Bilet kosztuje 10,40 EUR Ile kosztuje bilet z Lecco do Bellagio promem: Bilet kosztuje 8,30 EUR Ile kosztuje bilet z Varenny do Bellagio promem: Bilet kosztuje 4,60 EUR Bilet w dwie strony dla 3 osób do Bellagio z Lecco Przystań promowa w Lecco, Varenna, Bellagio i Como Gdzie jest prom? Przystanie promowe w miastach znajdują się w ich centrach przy bulwarach. W Lecco znajduje się na przeciwko Ristorante Pontile Orestino. W Como znajduje się na przeciwko Ristorante Imbarcadero przy bulwarze. W Bellagio znajdziecie 4 pontile (przystanie): Prom samochodowy ma swoje pontile przy Via Lungo Lario Manzoni, 1. Pozostałe 3 znajdują się przy Giuseppe Mazzini, 38 (na północ). W Varennie musicie zejść na dół miasteczka, przy ujściu rzeki znajduje się mały plac i pontile dla promów. Ogólnie idźcie w kierunku wody i centrum miasta 🙂 Prom samochodowy na jeziorze Como, cena Samochodem na promie na Como Na Jeziorze Como niektóre z promów umożliwiają przepłynięcie przeprawy ze swoim samochodem. Głównymi połączeniami z promami samochodowymi są: Bellagio – Varenna, Bellagio – Menaggio, Belaggio – Griante. Ile kosztuje bilet na prom z samochodem po Como? Bilet za samochód do 3,5 m: od 4 do 8,60 EUR, za samochód od 3,5 m do 4,5 m 6,30 – 10,90 EUR, za samochód powyżej 4,5 m 9,80 – 14,40 EUR. Camper na promie na jeziorze Como kosztuje 11,10 – 15,70 EUR. Motocykle i motory od 1,80 – 4 EUR. Rozkłady rejsów i promów na jeziorze Como w 2021 Aktualne czasy i rozkłady Oto, rozkład rejsów najpopularniejszego połączenia po jeziorze Como – pomiędzy Como, Bellagio i Colico. Gior. oznacza, iż promy kursują codziennie, Fer. oznacza, iż od poniedziałku do soboty, Fest. – że w niedziele i święta. Z oficjalnej strony Promy i rejsy pomiędzy Lecco a Bellagio w 2021. Tutaj mamy dla Was ciekawą poradę, jeśli chcecie oszczędzić czas – możecie z Lecco podjechać do Varenny pociągiem i tam wsiąść w promy kursujące po środku jeziora. Będzie szybciej i trochę taniej, jednak bez tych pięknych widoków na jednej z odnóg jeziora Como. Gior. oznacza, iż promy kursują codziennie, Fer. oznacza, iż od poniedziałku do soboty, Fest. – że w niedziele i święta. Z oficjalnej strony Harmonogram rejsów po centrum jeziora pomiędzy miasteczkami na środku jeziora Como. Pomiędzy Menaggio, Bellagio i Varennie. Z oficjalnej strony Rejs promem po Como w 1 dzień Gdzie na 1 dzień na jeziorze Como? Jaką wycieczkę promem najlepiej wybrać na 1 dzień po jeziorze Como? Jakie miasteczka nad jeziorem Como odwiedzić? Nasze ulubione trasy i rejsy promem po jeziorze Como to: Trasa 1) Lecco do Bellagio, następnie Bellagio do Varenny – powrót pociągiem do Lecco Trasa 2) Como do Bellagio, Bellagio do Varenny, powrót z Varenny do Bellagio i Como Trasa 3) Pociągiem z Lecco do Varenny, następnie podróż po Varennie, Menaggio, Bellagio, Villa Carlotta Zobaczcie też Jezioro Como – co robić i zobaczyć? Ciekawe miejsca, zabytki i atrakcje Promy po Como, wskazówki Porady na jeziorze Como Jeśli planujecie wybrać się promem z Lecco do Bellagio, trochę ładniejsze widoczki będziecie mieć po prawej stronie promu. Lepiej od razu kupić bilety powrotne jeśli wiecie jaką trasą będziecie płynąć – oszczędzicie tak czas na miejscu. Zwracajcie uwagę na Pontile w Bellagio, by wsiąść do dobrego promu – i nie spóźnić się na swój rejs. Lepiej się upewnić, które pontile jest dla waszego promu Weźcie kapelusz na prom, słońce potrafi nieźle grzać! Promy raczej są na czas, jednak nie radzimy układania planu dnia na zapałki – to w końcu Włochy 🙂 Na promach zazwyczaj nie ma sklepiku, więc wodę weźcie ze sobą. Bawcie się dobrze na jeziorze Como! Jeśli już wszystko zobaczycie na jeziorze Como, może czas na prom na jeziorze Garda. Zobacz także: Prom po Como. Lecco, Bellagio, Varenna i inne atrakcje nie tylko z perspektywy statku Jezioro Como – co robić i zobaczyć? Ciekawe miejsca, zabytki i atrakcje Góry we Włoszech: Piani d’Erna. Kolejka w Lecco, dlaczego jest lepsza od tej z Como, Brunate? Zobacz także Wzdłuż każdego z brzegów jeziora Como przez stulecia powstały pnące się w górę miasteczka i osady, które charakteryzują się wąskimi krętymi uliczkami, dachami z czerwonej cegły i kościołami z charakterystycznymi dzwonnicami. Z perspektywy turysty zwiedzenie większości z nich nie zajmie zbyt wiele czasu. W niektórych spędzimy zaledwie godzinę lub dwie, ale na inne możemy spokojnie poświęcić pół dnia lub więcej. Za najważniejsze atrakcje jeziora Como uchodzą wille i przynależące do nich ogrody, które wzniesiono w ostatnich kilku stuleciach i zamieszkiwane były przez arystokracje, magnatów handlowych oraz bogatych europejskich turystów odkrywających tę malowniczą okolicę w trakcie długich podróży nazywanych w tamtym okresie Grand Tour. Bellagio (Jezioro Como) - widok z ogrodów Willi Melzi W naszym artykule znajdziecie zestawienie wybranych miast oraz miasteczek jeziora Como wraz z ich krótką charakterystyką oraz zestawem informacji praktycznych. Wszystkie miejsca posortowaliśmy w porządku alfabetycznym. Uwaga! Naszym celem nie było stworzenie artykułu opisującego jedynie nasze ulubione miasta. Zamiast tego zdecydowaliśmy się na wypisanie większej ich ilości, czym chcemy ułatwić czytelnikom stworzenie samodzielnego planu zwiedzania. W gruncie rzeczy miasta te są na tyle niewielkie (z małymi wyjątkami), że wyróżniają je pojedyncze wille, uliczki czy zabytki. Wiele też zależy od naszej bazy wypadowej - nie zawsze będzie się nam opłacało płynąć lub dojeżdżać na przeciwległy brzeg, jeśli inne ciekawe miejsca znajdziemy w okolicy. Wybierasz się do nad jezioro Como? Bellagio (jezioro Como) - spacer nad wodą Bellagio Położone w najbardziej wysuniętej części południowego brzegu jeziora Bellagio w materiałach reklamowych nazywane jest czasami jednym z najpiękniejszych włoskich miasteczek. Miasteczko to jest na pewno urokliwe, ale chyba lepiej nie nastawiać się do niego aż tak pozytywnie. Przede wszystkim najciekawsza część zajmuje stosunkowo niewielki obszar, który zobaczymy dość szybko. Bellagio najłatwiej podzielić na dwie części: na teren nabrzeżny oraz na obszar starego miasta na wzgórzu ciągnący się wzdłuż ulicy Via Giuseppe Garibaldi. Obie części Bellagio połączone są kilkoma wąskimi i klimatycznymi uliczkami, które będą wymagać od nas lekkiego wdrapania się pod górę. Centralnym punktem nabrzeża jest terminal promowy, od którego możemy ruszyć przyjemną i wypełnioną ławeczkami promenadą na południe w stronę Willi Melzi (wł. Villa Melzi) lub skierować się na wypełnioną arkadami oraz knajpkami ulicę Via Lungo Lario Manzoni, która pnie się powoli w górę i zaprowadzi nas na teren starego miasta. Zwiedzanie ogrodów Willi Melzi - Bellagio, jezioro Como Ogrody przy Willi Melzi udostępnione są do zwiedzania. Oprócz terenów zielonych na miejscu czeka na nas niewielkie muzeum z: bronią, obrazami, freskami czy rzeźbami, oraz kaplica rodziny Melzi. Sama willa nie jest niestety możliwa do zwiedzenia. Ogród powstał na lekkim wzniesieniu i wymaga kilku podejść, o ile chcemy zwiedzić cały. Mimo że ogród nie zajmuje aż tak dużego obszaru i przejdziemy go w całości w około 45 minut to miejsce to może być przyjemną odskocznią od zatłoczonych miasteczek. Podczas naszego pobytu w szczycie sezonu na miejscu nie było aż tak wielu gości i spokojnie znaleźliśmy miejsce do odpoczynku w cieniu z przyjemnym widokiem. Wartą uwagi opcją jest możliwość zakupu biletu upoważniającego do wejścia do ogrodów przez 2 dni z rzędu, który w 2018 roku kosztował zaledwie 1,50€ więcej niż bilet jednorazowy. Jeśli nocujemy w Bellagio to opcja ta może być bardzo opłacalna. Nawet jeśli nie chcemy odwiedzić biletowanych ogrodów to warto pospacerować prowadzącą do nich promenadą, skąd też będziemy mieć przyjemny widok na zachodni brzeg jeziora. Zwiedzanie górnej części Bellagio najlepiej rozpocząć od udania się na Plac Kościelny (wł. Piazza della Chiesa), który ozdabiają: Bazylika św. Jakuba (wł. Chiesa San Giacomo), fontanna oraz wysoka wieża prochowa z XI wieku, w której obecnie mieści się punkt informacji turystycznej. Kościół św. Jakuba powstał na przełomie XI oraz XII wieku i jest ważnym przykładem architektury romańsko-lombardzkiej. Kościół ten był wielokrotnie przebudowywany i większość jego dekoracji jest stosunkowo nowa. W środku świątynia wyróżnia się kolumnami z czarnej cegły oraz mozaiką w środkowej apsydzie. Spacer po Bellagio nad jeziorem Como Ruszając z placu na południe ulicą Via Giuseppe Garibaldi w kilka minut dojdziemy do filigranowego Kościoła św. Giorgio (wł. Chiesa di San Giorgio). W środku świątynia nie wyróżnia się niczym niezwykłym, ale warto zwrócić uwagę na dzwonnicę, a dokładniej schody prowadzące pod nią. Spacerując pomiędzy dwoma miejskimi kościołami możemy skręcać w mijane uliczki. Inną z atrakcji turystycznych w Bellagio jest możliwość wybrania się na około 90-120 minutową wycieczkę z przewodnikiem do położonych na wzgórzu ogrodów Willi Serbelloni (wł. Villa Serbelloni). Niestety, w samej willi działa dziś drogi hotel i nie ma możliwości wejścia do środka. Bilety możemy zakupić na 15 minut przed planowaną wycieczką w punkcie informacji turystycznej. W 2018 wycieczki organizowane były codziennie od kwietnia do początku listopada z wyjątkiem poniedziałków o 11:00 i 15:30. Cena 9€. W zależności od tego czy planujemy zwiedzić ogrody to w Bellagio spędzimy od 2 do 4-5 godzin. Bellano Liczące ponad 3000 mieszkańców Bellano zlokalizowane jest jedną stacje kolejową na północ od popularnej Varenny. Bellano na dwie części przedziela rzeka Pioverna: historyczny obszar portowy znajduje się po stronie północnej, a nowsza część miasteczka z dworcem kolejowym zajmuje teren po stronie południowej. Miasto dawniej słynęło z fabryk jedwabiu, a lokalne władze wciąż przypominają, że pochodzący z Bellano pisarz Antonio Balbiani nazywał swój dom Manchesterem Włoch. To właśnie rzeka Pioverna przez kilkanaście milionów lat wytworzyła największą atrakcję Bellano - głęboki wąwóz Orrido di Bellano. Z myślą o odwiedzających przygotowano specjalne platformy widokowej przy skałach, z których zobaczymy płynący strumień wody oraz formacje skalne wydrążone przez nurt i czas. Na jednej ze skał przy wąwozie wznosi się tzw. Dom Diabła (wł. Ca' del Diavolo), czyli ośmioboczną wieżę, w której według miejscowych wierzeń miano organizować rytuały satanistyczne. Uwaga! Turystyczna część wąwozu w dni powszednie otwarta jest tylko od kwietnia do września. Dokładną rozpiskę godzinową można sprawdzić na oficjalnej stronie miasta. Odwiedzając Bellano warto przespacerować się główną ulicą Via Alessandro Manzoni, od której odchodzą uliczki w kierunku przystani. W południowej części ulicy Via Manzoni możemy skręcić na plac Piazza S. Giorgio, przy którym stoją dwa historyczne kościoły: kościół św. Marty (wł. Chiesa di Santa Marta) oraz kościół św. Nazaro oraz Celso (wł. Chiesa dei Santi Nazaro e Celso). W pierwszej ze świątyń szczególnie warte uwagi są drewniane statuy naturalnej wielkości z początku XVI wieku, a druga oprócz cyklu fresków zdobiących ściany oraz sklepienie wyróżnia się późnoromańską fasadą w charakterystyczne biało-czarne pasy. Kościół św. Nazaro oraz Celso powstał w XIV wieku i początkowo dedykowany był św. Giorgio, lecz po przebudowie spowodowanej powodzią zmieniono mu patronów. Dziś jest to jeden z najwspanialszych kościołów wzdłuż całego jeziora Como. Cadenabbia i Griante Cadenabbia i Griante sąsiadują ze sobą, a przejście pomiędzy nimi jest niemal niezauważalne. Ważnym atrybutem obu miejscowości jest dostęp do plaż - zarówno naturalnej jak i sztucznego basenu. Obie miejscowości mogą pochwalić się też wieloma pięknymi willami, które nie są niestety możliwe do odwiedzenia i możemy obejrzeć je jedynie z oddali. Nie przebywa tu też tak wielu turystów, więc może to być dobra baza na nocleg. Z drugiej jednak strony, jeśli nie planujemy skorzystać z żadnej z plaż, to całe nabrzeże przejdziemy w maksymalnie kilkadziesiąt minut. Dogodne położenie i łagodny klimat sprawiły, że w XIX i XX wieku w Griante powstało wiele otoczonych ogrodami willi, do których tłumnie przybywali znamienici goście, wśród których przodowali bogaci przybysze z Niemiec i Wielkiej Brytanii. Większość z budowli powstała wzdłuż linii brzegowej ale są też wyjątki: jak zbudowana na wzniesieniu Villa la Collina, gdzie swój dom wakacyjny miał niemiecki kanclerz Konrad Adenauer. Za jedną z najważniejszych willi uchodzi Villa Margherita, którą wzniósł w XIX wieku pochodzący z Mediolanu wydawca muzyczny Giulio Ricordi. Gmina do dziś chwali się tym, że właśnie w tej willi nad swoją operą pt. Traviata pracował Giuseppe Verdi. Inną z wyróżniających się rezydencji jest otoczona rozległym ogrodem Villa Maresi. Fragment kamienistej plaży w Griante nad jeziorem Como Griante może pochwalić się długą (choć wąską i kamienistą) naturalną plażą w północnej części miasteczka. W 2018 roku dostęp do plaży był darmowy i nieograniczony. Z turystycznego punktu widzenia dobrym pomysłem może być przejście ulicą Via IV Novembre do końcowej granicy miasteczka. Po drodze miniemy najważniejsze wille i tablice informacyjne w języku angielskim. Cadenabbia (Cadenabbia di Grante) początkowo byłą rozszerzeniem Griante, żeby w XIX wieku rozwinąć się jako niezależne miasteczko. Bardziej wymagający turyści znajdą tu płatną sztuczną plażę (wł. Lido di Cadenabbia). Jest to plaża we włoskim rozumieniu, dla nas lepszym określeniem jest po prostu otwarty basen wraz z miejscem na leżaki oraz barem. W sezonie miejsce to potrafi być bardzo zatłoczone. Będąc na miejscu warto spróbować zajrzeć do neogotyckiego anglikańskiego kościoła (wł. La Chiesa Anglicana, adres: Via Statale 31). Autorem projektu świątyni był pochodzący z Mediolanu architekt Giuseppe Brentano, który zasłynął jako zwycięzca konkursu na projekt fasady mediolańskiej katedry. Nie dożył on jednak rozpoczęcia budowy, a po śmierci jego prace nadzorował wujek Lugi Brentano. W środku wyróżnia się pokryty zdobieniami kolorowy drewniany sufit. Funduszy na budowę kościoła nie szczędzili właściciele lokalnych hoteli, którzy chcieli wyjść naprzeciw oczekiwaniom zamożnych brytyjskich gości. Cernobbio Położone w południowej części zachodniego brzegu Cernobbio kojarzone jest przede wszystkim z willami. Poszukując informacji o najpiękniejszych rezydencjach nad jeziorem Como na pewno natrafimy na wzmiankę o renesansowej Willi d’Este (wł. Villa d’Este) z XVI wieku, którą wzniesiono na polecenie kardynała Tolomeo Gallio. Niestety, dziś w willi działa ekskluzywny hotel, a ogrody pałacowe otoczone są płotem, przez co nie ma możliwości obejrzeć tej pięknej budowli z bliska. Inną z wartych uwagi willi, XIX-wieczna Willa Erba (wł. Villa Erba), zamieniono na centrum wystawowe. W tym przypadku możemy podejść bliżej i zobaczyć imponującą fasadę, a nawet spróbować zajrzeć do środka. Turyści zainteresowani secesją mogą rozważyć wizytę w Willi Bernasconi (wł. Villa Bernasconi), która mimo stosunkowo niewielkiego rozmiaru wyróżnia się bogatymi zdobieniami. Fasadę rezydencji ozdobiono dość ciekawym motywem motyla (a dokładniej jedwabnika morwowego), co miało nawiązywać do lokalnego przemysłu włókienniczego. Dokładne informacje o godzinach wstępu oraz biletach można znaleźć na oficjalnej stronie. Ród Bernasconi pochodził ze Szwajcarii, a wielu jego członków było cenionymi architektami oraz rzeźbiarzami, którzy specjalizowali się w dekoracjach stiukowych. Mimo kilku ciekawych willi samo miasto Cernobbio nie zachwyca i niczym nie przypomina niektórych miasteczek z gąszczem wąskich uliczek czy historycznym klimatem. Będąc na miejscu możemy podejść do promenady przy Piazza Risorgimento lub pospacerować początkową częścią wypełnionej knajpkami ulicy Via Regina. Przy Via Regina warto zwrócić uwagę na kościół Maria delle Grazie (wł. Chiesa Maria delle Grazie) z charakterystycznymi malowidłami na fasadzie oraz sklepieniu przedsionka. Cernobbio położone jest niedaleko miasta Como. Chcąc przemieścić się pomiędzy nimi mamy do wyboru około godzinny spacer, autobus lub statek. Naszym zdaniem nie jest to jednak miasto, które warto odwiedzić z powodu jego nadzwyczajnego uroku. Można zajrzeć tu po drodze, ale przy krótkim pobycie nie ma chyba sensu planować wizyty akurat w Cernobbio. Miasto Como Największym z miast nad jeziorem Como jest... Como. Jest to jednocześnie jedna z dwóch miejscowości (obok Lecco), która może kandydować do miana typowego miasta średniej wielkości. Mimo ciągłego napływu turystów i osób szukających odpoczynku od trudów metropolii (to właśnie tu kończy bieg pociąg jadący bezpośrednio z Mediolanu). Como żyje swoim życiem (choć faktycznie trochę dalej od ścisłego historycznego centrum) i nie jest nastawione jedynie na turystykę. I jest to jedyne miejsce, gdzie aktywni turyści mogą faktycznie spędzić więcej niż jeden dzień. Nie powinno nas to jednak specjalnie zmylić - Como wciąż jest stosunkowo niewielkie i do zobaczenia wszystkich atrakcji powinny wystarczyć nam dwa lub maksymalnie trzy dni. Za luźną datę powstania miasta można uznać 196 rok kiedy to Rzymianie wypędzili z tego obszaru Galów. Pierwsze rzymskie zabudowania znajdowały się jednak na okolicznych wzgórzach. Osadę Comum Novum w miejscu dzisiejszego starego miasta utworzono w I wieku i to decyzją samego Juliusza Cezara. Comum Novum było ważnym ośrodkiem handlowym i pełniło istotną funkcje na mapie rzymskiego świata. To tu na świat przyszedł Pliniusz Młodszy, który dziś znany jest w szerszej świadomości dzięki swoim zapiskom na temat erupcji wulkanu Wezuwiusz, którą widział na własne oczy. Statuę siedzącego rzymskiego pisarza zobaczymy na fasadzie katedry w Como (tuż obok głównych drzwi). Po drugiej stronie umiejscowiono jego wujka, historyka Pliniusza Starszego. Miasto Como stanowiło ważny ośrodek również po upadku Cesarstwa Rzymskiego. Przez wiele wieków znajdowało się pod wpływami Królestwa Lombardii, żeby na początku XII wieku popaść w ruinę po dziesięcioletniej wojnie z sąsiednim Mediolanem. Upadek miasta nie trwał jednak długo. Niedługo później cesarz Świętego Cesarstwa Rzymskiego Fryderyk I Barbarossa rozpoczął okres podbojów. W efekcie jego ekspansji nad jeziorem powstały nowe fortyfikacje i mury obronne, w tym górująca nad miastem i istniejąca do dziś wysoka wieża twierdzy Castel Baradello. Ostatnie stulecia dla miasta nie różniły się zbytnio od innych miast Lombardii. Najpierw Como znajdowało się w strefie wpływów hiszpańskich Habsburgów, żeby na początku XVIII wieku wpaść w ręce Austriaków. Po zjednoczeniu Włoch Como znalazło się w nowym królestwie i stało się jednym z ważniejszych centrów włókienniczych. Jak zwiedzać miasto Como? Historyczna część Como, czyli obszar znajdujący się w granicach i w najbliższej okolicy dawnych murów miejskich, nie zajmuje zbyt dużego terenu. Duża część uliczek na starym mieście wyłączona jest z ruchu samochodowego i to właśnie spacery bez ścisłego planu wydają się być najlepszym sposobem na lepsze poznanie miasta. Czasami możemy natrafić na klimatyczny dziedziniec lub lokal, a innym razem po prostu miniemy sklep z galanterią lub ubraniami. W zwiedzaniu pomagają tablice opisowe w języku angielskim. Jeśli chcielibyśmy ruszyć się dalej, np. do Zamku Bardello (wł. Castello Baradello), to możemy skorzystać z autobusów miejskich. Pamiętajmy tylko, że bilety kupowane u kierowcy są dużo droższe. Najlepiej zakupić bilet wcześniej w jednym z kiosków. W 2018 roku bilet u kierowcy kosztował 2,50€, podczas gdy w kiosku zaledwie 1,30€. Za komunikacje miejską odpowiada firma ASF. Dokładną rozpiskę linii i rozkładów znajdziemy na tej stronie, ale lepszym wyjściem może być korzystanie z map Google. Innym sposobem na zwiedzanie Como jest wypożyczenie roweru miejskiego. Do wyboru mamy albo zakup abonamentu turystycznego dziennego (ważny przez 24 godziny, umożliwia 4 godziny jazdy) za 8€ lub zakup abonamentu czasowego (np. tygodniowego za 5€, w ramach którego mamy 1€ kredytu do wykorzystania przy wypożyczaniu roweru). Pamiętajmy, że mimo posiadania abonamentu wciąż płacimy za czas korzystania z jednośladu. Pierwsze 30 minut jazdy jest darmowe, podczas gdy drugie i każde kolejne pół godziny kosztuje już 0,50€. Za usługę rowerów miejskich odpowiada firma Bicincittà. [aktualizacja lipiec 2018] Na tablicach przy stacjach rowerowych umieszczono opisy w języku angielskim. Mapę stacji oraz informacje o punktach sprzedaży znajdziemy na oficjalnej stronie (po włosku, musimy użyć translatora) pod tym adresem. W razie problemów możemy udać się do punktu informacji turystycznej. Punkty informacji turystycznej W mieście Como działają dwa oficjalne punkty informacji turystycznej. Jeden z nich znajduje się w wieży przylegającego do katedry Pałacu Broletto, a drugi na dworcu kolejowym Como Nam więcej informacji udało się zdobyć w pierwszym z nich, ale trudno jednoznacznie stwierdzić, czy jest to reguła. Oprócz informacji o samym mieście otrzymamy także wskazówki odnośnie innych miejsc i atrakcji na obszarze całego jeziora. Dokładne informacje o godzinach otwarcia punktów informacji można znaleźć na tej stronie. Atrakcje miasta Como Katedra oraz Plac Katedralny Centralnym punktem Como jest Plac Katedralny (wł. Piazza del Duomo), który ozdabia gotycka katedra (wł. Cattedrale di Como lub Duomo di Como) wzniesiona w miejscu wcześniejszej bazyliki. Najważniejsza miejska świątynia jest połączeniem kilku stylów. Budowę rozpoczęto w stylu gotyckim w 1396 roku i zakończono około 400 lat później rokokowymi zdobieniami. Fasada świątyni uważana jest za jeden z najważniejszych przykładów późnego gotyku w całej Lombardii. Jeszcze w XVIII wieku trwały prace nad budową kopuły udekorowanej w stylu rokoko. Tak jak wspomnieliśmy wcześniej, przednią fasadę katedry ozdabia statua Pliniusza Młodszego, jednego z najznamienitszych synów Como. Wejście do katedry jest darmowe, ale sugerowana jest donacja w wysokości 1€. W środku warto zwrócić uwagę na gotyckie baptysterium oraz wiszące na ścianach gobeliny. Do świątyni wchodzimy przez bogato zdobioną Bramę Żab (wł. La Porta della Rana). Do katedry przylega XIII-wieczny Pałac Broletto (wł. Palazzo del Broletto) z charakterystycznymi arkadami oraz wieżą. Podłoga pod arkadami znajduje się poniżej poziomu dzisiejszego Placu Katedralnego i nie jest to przypadek. Aż do XIV wieku właśnie na tym poziomie znajdowało się całe centrum Como, ale po kolejnej powodzi zdecydowano się "podnieść" miasto do góry. Obecnie w wieży pałacowej działa punkt informacji turystycznej. Bazylika Świętego Fidelisa (Basilica San Fedele) Inną wartą uwagi świątynią w historycznym centrum miasta jest romańska Bazylika św. Fidelisa, która powstała w XII wieku na ruinach wczesnochrześcijańskiego kościoła św. Eufemii z V wieku. Obecny wygląd bazyliki jest efektem wielu przebudów oraz prac renowacyjnych - jeszcze na początku XIX wieku dobudowano dwie boczne kaplice, a na początku XX wieku znacznej renowacji poddano fasadę oraz dzwonnicę. Świątynia nosi imię Fidelisa, rzymskiego żołnierza, który na początku IV wieku oddał życie za wiarę. Nad głównym wejściem zobaczymy renesansową rozetę. Wnętrze świątyni ozdobione jest freskami, z których szczególnie warte uwagi są malowidła z przełomu XIII i XIV wieku przy północnej apsydzie. Będąc na miejscu warto zwrócić uwagę na zewnętrzny portal prowadzący do kościoła od strony ulicy Via Vittorio Emanuele II, przy której znajduje się również wejście na renesansowy dziedziniec Pałacu Cernezzi (obecnie mieści się tu miejski ratusz). Uwaga! Kościół jest zamykany na kilka godzin w środku dnia. Świątynia stoi przy przyjemnym Placu św. Fidelisa (wł. Piazza S. Fedele), na którym w średniowieczu organizowano targ. Będąc na placu warto zwrócić uwagę na jeden z domów z częściowo drewnianą fasadą. Przystań i nabrzeże Trudno wyobrazić sobie wizytę w Como bez spaceru wzdłuż przystani. Dobrym miejscem na odpoczynek jest ogród Giardini del Tempio Voltiano, przy którym stoją dwa pomniki wojenne oraz neoklasyczny budynek Tempio Voltiano, gdzie dziś swoją siedzibę ma niewielkie muzeum poświęcone urodzonemu w Como fizykowi Alessandro Volcie (to na jego część nazwano jednostkę napięcia elektrycznego). Z parku możemy przejść na molo (wł. Diga Foranea Piero Caldirola), z którego będziemy mieć dobry widok na okolicę. Na końcu molo umieszczono monument (Life Electric) będący hołdem dla wspomnianego wcześniejszej Volty. WIlle wzdłuż promenady Passeggiata Villa Olmo Ruszając na zachód od wspomnianych wcześniej ogrodów Giardini del Tempio Voltiano w kilka chwil dojdziemy do oddalonej od zgiełku miasta promenady Passeggiata Villa Olmo, która prowadzi pośród wzniesionych w ostatnich stuleciach najważniejszych miejskich willi. Po drodze miniemy neoklasyczną Willę Saporitini (wł. Villa Saporiti) oraz Willę Gallia (wł. Villa Gallia) z początku XVII wieku. Pierwsza z nich nazywana jest czasem rotundą, co nawiązuje do okrągłej części budynku wystającej w stronę jeziora. Dawniej zatrzymywało się w niej wielu znamienitych gości, w tym sam Napoleon Bonaparte, który odwiedził jezioro Como w 1797 roku. Na końcu promenady czeka na nas Willa Olmo (wł. Villa Olmo), służąca dziś jako centrum wystawowe, przed którą rozciągają się długie i szerokie ogrody z widokiem na jezioro. Wejście na teren ogrodów Willi Olmo jest darmowe. Do samej willi również można zajrzeć od wtorku do niedzieli bez opłat, o ile w środku nie są organizowane płatne wystawy tymczasowe. Średniowieczne mury oraz bramy miejskie Pierwsze mury otaczające centrum miasta powstały jeszcze w czasach rzymskich, ale nie przetrwały one wojennej zawieruchy z sąsiednim Mediolanem na początku XII wieku. Fortyfikacje wzniesiono na nowo za panowania Fryderyka Barbarossy i część z nich zachowała się do dziś. W południowej części historycznego starego miasta zobaczymy długą linię dawnych średniowiecznych murów razem z trzema bramami w formie wieży (Torre Gattoni, Porta Torre oraz Torre di San Vitale). Spacer pomiędzy nimi powinien być interesującym doświadczeniem dla wszystkich turystów zainteresowanych fortyfikacjami wieków średnich. Przy bramie Porta Torre we wtorki i czwartki od 8:00 do 13:00 i w soboty od 8:00 do 19:00 organizowany jest otwarty targ, na którym sprzedawane są wyroby rzemieślnicze. [aktualizacja czerwiec 2018]. Jedna z bram miejskich w Como Stanowisko archeologiczne rzymskich łaźni Z czasów antycznych nie zachowało się w Como zbyt wiele, a jednym z nielicznych wyjątków są ruiny term z I wieku naszej ery. Pozostałości fundamentów będących częścią kompleksu łaźni znajdują się pod jednym z budynków pod adresem Viale Lecco 9. Stanowisko archeologiczne otwarte jest tylko we wtorki i czwartki (od 10:00 do 14:00) oraz w sobotę (od 10:00 do 18:00) [aktualizacja marzec 2019], ale z wnętrza podziemnego parkingu możemy obejrzeć je także w pozostałe dni. Bazylika Świętego Abundiusza (wł. Basilica di Sant’Abbondio) Poza granicami dawnych murów miejskich odnajdziemy kolejną romańską budowlę - Bazylikę św. Abundiusza. W miejscu tym od V wieku istniał wczesnochrześcijański kościół św. Piotra i Pawła, w którym według tradycji przechowywano przywiezione z Rzymu relikwie apostołów. Bazylikę w 818 roku dedykowano biskupowi Como Abundiuszowi i od tego czasu aż do 1013 roku pełniła ona funkcje katedry. Na początku XI wieku kościół przekazano zakonowi Benedyktynów, którzy w latach 1050-1095 przebudowali go w stylu romańskim. Świątynie konsekrował sam papież Urban II. W bazylice na szczególną uwagę zasługują cykl fresków z początku XIV wieku znajdujący się w prezbiterium oraz drewniany sufit. Pod głównym ołtarzem umieszczono relikwie św. Abundiusza. Wybierając się do bazyliki nie zdziwmy się przechodząc przez gwarny dziedziniec. Klasztor przylegający do kościoła wykorzystywany jest obecnie przez wydział prawa jednego z uniwersytetów. Muzea Zostając w Como na dłużej możemy rozważyć wizytę w jednym z muzeów. Do wyboru mamy: Muzeum Archeologiczne Paolo Giovio (wł. Museo archeologico Paolo Giovio) z kolekcją prehistorycznych, rzymskich i średniowiecznych znalezisk z okolic jeziora Como, Miejska Galeria Sztuki (wł. Pinacoteca Civica) z kolekcją prac od późnego średniowiecza aż do XX wieku, Muzeum Historyczne Giuseppe Garibaldi (wł. Museo Storico Giuseppe Garibaldi) z kolekcją poświęconą zjednoczeniu Włoch i następujących po nim dekadach; muzeum założono w XV-wiecznym Pałacu Olginati (wł. Palazzo Olginati). Bilet do każdego z muzeów kosztuje 4€. Chcąc odwiedzić wszystkie z nich możemy zakupić ważny dwa dni bilet łączony w cenie 10€. Muzea są nieczynne w poniedziałki. [aktualizacja marzec 2019] Architektura racjonalistyczna w Como Początek XX wieku to we włoskiej architekturze rozkwit nurtu racjonalizmu (wł. razionalismo italiano), który z jednej strony stawiał na funkcjonalność powstałych obiektów, a z drugiej pełnił funkcje propagandowe dla partii faszystowskiej. Jednym z przykładów włoskiego racjonalizmu jest znajdujący się niedaleko katedry budynek Casa del Fascio (obecnie nazywany Palazzo Terragni), w którym swoją siedzibę miały lokalne władze partii faszystowskiej. Obecnie budynek wykorzystywany jest przez włoską policje finansowa. Innym przykładem budowli z tego okresu jest monument poświęcony ofiarom I wojny światowej (wł. Monumento Ai Caduti) wzniesiony przy nabrzeżu. Twierdza Baradello (wł. Castello Baradello) Na południe od centrum miasta, na wzgórzu o wysokości ponad 400 metrów, znajdziemy pozostałości (wieża oraz ruiny murów) po średniowiecznej twierdzy Baradello, którą wzniesiono w XII wieku z rozkazu Fryderyka Barbarossy. Nowa konstrukcja miała wzmocnić możliwości obronne leżącego niżej miasta. Zachowana w dobrym stanie wieża jest udostępniona do zwiedzania z przewodnikiem (około 20-minutowa wycieczka) w cenie około 5€. W 2018 roku wycieczki odbywały się jedynie w niedzielę w sezonie letnim. Niestety, nie mamy gwarancji, że przewodnik będzie znał angielski i z jak dużą grupą wejdziemy. Jeśli trafimy na dużą włoską grupę to nawet znający język przewodnik może nie mieć czasu na tłumaczenie. Twierdza Baradello w Como Przy ruinach twierdzy znajdziemy przyjemny taras widokowy, z którego rozpościera się widok na miasto. Przy obserwacji przeszkadzają trochę drzewa, ale nie na tyle, żebyśmy nie mogli w spokoju przyjrzeć się topografii miasta. Chcąc dostać się do twierdzy Baradello z historycznego centrum możemy skorzystać z jednego z autobusów miejskich (linie N1 lub N8) i wysiąść na przystanku Como - camerlata (sinistra). [aktualizacja marzec 2019] Stamtąd czeka nas jeszcze około 15-20 minutowe podejście pod górę. Konkretny autobus najłatwiej sprawdzić korzystając z map Google. Latarnia/punkt widokowy Faro Voltiano Około 500 metrów nad Como wznosi się gmina Brunate, której główną atrakcją jest znajdująca się na szczycie wysokiego wzgórza latarnia Faro Voltiano. Wysoka na 29 metrów ośmioboczna konstrukcja powstała w 1927 roku z okazji 100-lecia urodzin wspomnianego wcześniej Alessandro Volty. Latarnia znajduje się na wysokości 909 metrów i świeci w trzech kolorach: białym, czerwonym i zielonym. Pomysł na oddanie w ten sposób hołdu lokalnemu wynalazcy został zaprezentowany już w 1899 roku przez późniejszego świętego Alojzego Guanellę. Guanella zdążył zebrać nawet odpowiednie fundusze, ale z powodu nieporozumień z biskupstwem Como projekt upadł, a Guanella zdołał wznieść zaledwie drewnianą protezę oryginalnego projektu. Na szczęście po 28 latach udało się na nowo wskrzesić ideę pomnika-latarni, dzięki czemu powstała budowla będąca dziś jedną z wizytówek tej części jeziora. Monument pełni także funkcje punktu widokowego. Chcąc wdrapać się na szczyt musimy liczyć się z pokonaniem 143 schodów. Widok z góry powinien nam jednak zrekompensować ten trud. Pamiętajmy tylko, że jezioro Como jest bardzo kręte i z góry zobaczymy zaledwie fragment ciągnący się do najbliższego zakrętu. Wybierając się do latarni możemy zajrzeć również do niewielkiego kościoła św. Maurycego (wł. Chiesa di San Maurizio), który oprócz malowideł nad wejściem nie wyróżnia się niczym szczególnym. Chcąc odpocząć możemy zajrzeć do baru w hotelu Paradiso sul Lago, który oferuje miejsca na tarasie z przyjemnym widokiem na jezioro. Sami spróbowaliśmy tam tiramisu i było bardzo dobre. Latarnia w 2018 roku czynna była codziennie z wyjątkiem środy od 10:00 do 19:00. W przypadku złej pogody wejście na szczyt może nie być możliwe. Cena wejścia dla osoby dorosłej to 2€, a dla dzieci i młodzieży poniżej 18. roku życia 1€. Chcąc dostać się do Faro Voltiano mamy dwie możliwości. W obu przypadkach najpierw powinniśmy skorzystać z kolejki liniowej Funicolare Como-Brunate, której stacja znajduje się przy wschodnim brzegu. Cena za przejazd w jedną stronę to 3€, a za podróż w dwie strony zapłacimy 5,50€. [aktualizacja marzec 2019] Wjazd zajmuje mniej niż 10 minut. Pamiętajmy, że w sezonie z wjazdu korzysta dużo osób i musimy liczyć się ze staniem w długiej kolejce. Aktualne ceny przejazdu można sprawdzić na oficjalnej stronie (po włosku). Wystarczy kliknąć w zakładkę Tariffe. Po dojechaniu na górę możemy ruszyć pieszo lub spróbować złapać autobus. Trasa piesza jest na niektórych odcinkach dość stroma i wymaga około 30 minut spaceru. Ostatni fragment trasy prowadzi po zwykłej drodze samochodowej. Część trasy jest zacieniona, ale w ciepły dzień najlepiej mieć ze sobą wodę i nakrycie na głowę. Inną opcją jest skorzystanie z autobusu T3, który kursuje jedynie w niedzielę lub w soboty i niedzielę w zależności od sezonu. Bilety 90-minutowe (ważne w obie strony) kupimy u kierowcy, a bilety pojedyncze (jeśli chcemy zostać na miejscu dłużej) możemy nabyć w automacie na stacji kolejki liniowej. Chcąc skorzystać z autobusu T3 najlepiej wcześniej sprawdzić w punkcie informacji turystycznej, czy na pewno kursuje. Lecco Położone przy południowo wschodnim brzegu Lecco nie jest typowym kurortem wakacyjnym. Miasto zamieszkuje blisko 50 000 osób, a oddalając się kawałek dalej od przybrzeżnej promenady trudno odczuć, że wciąż znajdujemy się w jednym z najbardziej popularnych zakątków Włoch. Ma to swoje plusy - wydaje się nam, że ceny w lokalnych restauracjach są trochę niższe niż w innych miejscowościach. Z drugiej jednak strony - mimo otaczających miasto wysokich wzgórz widoki z promenady nie są aż tak imponujące jak w miasteczkach wysuniętych dalej na północ. Za centralny punkt centrum miasta możemy uznać długi i otoczony zabudowaniami z XIX wieku plac Piazza XX Settembre, przy którym wznosi się przebudowana w XV wieku wieża Torre Viscontea oraz gdzie działa punkt informacji turystycznej. W Torre Viscontea odbywają się dziś wystawy czasowe, a przed wejściem na ziemi postawiono dwie kamienne kule armatnie. W XIV wieku pod panowaniem Azzone Viscontiego (władcy Mediolanu) Lecco zostało przebudowane i ufortyfikowane. Pamiątką po rządach Viscontiego jest jedenastołukowy most nad rzeką Adda, który znajduje się trochę dalej od centrum. Z tego okresu zachował się również fragment murów (wł. Vallo Delle Mura), który zobaczymy nieopodal placu Largo Montenero. Pozostałą część fortyfikacji otaczających Lecco zniszczono w trakcie panowania władców austriackich w XVIII wieku. Z placu możemy ruszyć na północ do położonej na wzgórzu Bazyliki św. Mikołaja (wł. Basilica di S. Nicolò). Na tym niewielkim wzniesieniu prawdopodobnie od XI wieku funkcjonowało miejsce spotkań i modlitwy. Obecna neoklasyczna świątynia powstała w XIX wieku pod auspicjami architekta Giovanniego Bovary i wyróżnia się: dość pokaźnym rozmiarem, bogatymi zdobieniami i freskami oraz wysoką dzwonnicą. Bovara odcisnął swoje piętno także na innych obszarach w centrum miasta - architekt odpowiadał za przebudowę wspomnianego wcześniej placu Piazza XX Settembre. W niektóre dni tygodnia organizowane są płatne wycieczki na wieżę, skąd rozpościera się widok na okolicę. Chcąc wdrapać się na górę musimy wcześniej dokonać rezerwacji online na tej stronie. Będąc w Lecco nie powinniśmy odpuścić sobie spaceru po promenadzie (wł. Lungolago di Lecco), wzdłuż której postawiono na ławki, na których możemy odpocząć po spacerze lub zwyczajnie ukryć się przed słońcem. Lecco może być dobrą bazą wypadową podczas wyjazdu nad jezioro Como, ale trudno nam jednoznacznie stwierdzić, czy warto wpisywać to miasto do planu wycieczki. Brak tu zapierających dech w piersiach widoków na jezioro, wąskich uliczek i typowo średniowiecznego klimatu. Jeśli przylecieliśmy nad Como z Bergamo, to zawsze możemy ustawić Lecco jako ostatni punkt wycieczki, skąd z dworca kolejowego ruszymy w stronę lotniska. Menaggio Menaggio uważane jest za najważniejsze z miast na zachodnim brzegu jeziora. Centralne położenie oraz bliskość do doliny prowadzącej w stronę Szwajcarii spowodowała, że właśnie tutaj przenieśli się członkowie partii faszystowskiej (w mieście przebywał sam Benito Mussolini) oraz ich poplecznicy po bombardowaniach Mediolanu. Obecnie Menaggio jest jednym z ważniejszych kurortów nad jeziorem, który może pochwalić się dużym wyborem hoteli oraz innych opcji noclegowych (znajduje się tu duży kemping). Menaggio możemy podzielić na trzy części: Plac Giuseppe Garibaldiego wraz z promenadą i okolicznymi uliczkami, historyczne zabudowania na wzgórzu w miejscu nieistniejącego już średniowiecznego zamku, zachodnia część miasta z pętlą autobusową. Spacer po Menaggio (jezioro Como) Z perspektywy turysty warte uwagi są dwie pierwsze z nich. Zachodnią część miasta odwiedzimy tylko przyjeżdżając autobusem kończącym bieg na pętli lub nocując na miejscu. Menaggio początkowo może wydać się duże, ale to tylko złudzenie - mieszka tu zaledwie trochę ponad 3000 osób. Za centralny punkt miasteczka możemy uznać przyjemny Plac Giuseppe Garibaldiego (wł. Piazza Giuseppe Garibaldi), wokół którego rozciągają się rzędy kolorowych domków oraz uliczek. Obszar ten można uznać za jeden z najbardziej urokliwych nad całym jeziorem. Duża część okolicy wydzielona jest tylko dla ruchu pieszego, a odwiedzający znajdą tam wiele kawiarni oraz restauracji. Przy Placu Garibaldiego działa punkt informacji turystycznej, przy którym otrzymamy podstawowe informacje oraz mapy. Spacer nad wodą w Menaggio nad jeziorem Como Ruszając z Placu Garibaldiego na wschód w kilka chwil dojdziemy do mniejszego Placu Largo Cavour (wł. Piazza Largo Cavour), którego ozdobą jest fontanna. Możemy stąd ruszyć dalej przyjemną zadrzewioną promenadą, z której rozpościera się świetny widok na drugą stronę jeziora. Będąc w miasteczku warto zajrzeć do pokrytego bogato zdobionego Kościoła Św. Stefana (wł. Parrocchia Santo Stefano), który znajduje się na końcu Via Calvi po drugiej stronie ulicy. Mniej więcej w połowie Via Calvi stoi mniej imponująca świątynia - kościół św. Marty (wł. Chiesa di Santa Marta). Turyści poszukujący mniej kolorowej zabudowy mogą udać się do obszaru nazywanego Castello (pol. zamek), który rozciąga się na wzgórzu. Nazwa ta nie jest przypadkowa - w IX wieku wzniesiono nad miastem twierdzę, którą zburzono w XVI wieku. Zachowały się jednak fragmenty murów, które wykorzystano przy budowie domów. Obecnie układ zabudowań wzdłuż ulicy Via Castellino da Castello podąża za kształtem dawnej fortyfikacji. Kierując się Via Castellino da Castello w górę dojdziemy do wzniesionego z cegły Kościoła św. Carlo (wł. Chiesa Di San Carlo). Świątynia ta wyróżnia się surową fasadą oraz bardzo prostym wystrojem wnętrza. Naszym zdaniem dla samego kościoła nie warto wchodzić na górę, a spacer ulicą Via Castellino da Castello polecamy tylko odwiedzającym zainteresowanym historyczną architektura. Podczas spaceru z Menaggio do Tremezzo - jezioro Como Dla części turystów Menaggio może być wymarzoną bazą noclegową. Szybko dopłyniemy stąd statkiem do Belaggio oraz Varenny, do miasta Como dojedziemy autobusem, a do Griante czy miast Tremezziny dojdziemy pieszo: dłuższą trasą prowadząca wzgórzami lub krótszą bezpośrednio przy nabrzeżu. W drugim przypadku musimy jednak liczyć się z tym, że początkowa część trasy będzie wymagała przejścia poboczem wzdłuż drogi dla samochodów. Jeśli chcemy jednak wpaść tu tylko przejazdem, to nawet wybierając się na spacer do położonego wyżej obszaru Castello powinniśmy zobaczyć wszystko w około 3 godziny. Most w Nesso nad jeziorem Como Nesso Leżące mniej więcej w połowie drogi do Bellagio miasteczko Nesso jest jednym z tych miejsc, w którym warto zatrzymać się dosłownie na chwilkę, i to tylko wtedy, gdy mamy więcej czasu. Największą atrakcją Nesso jest średniowieczny most Ponte della Civera, który znajduje się przy samej tafli jeziora. Żeby dostać się do niego z poziomu miasta musimy udać się na Plac Zamkowy (wł. Piazza Castello) i stamtąd zejść mniej więcej 300 schodami w dół. Most, a raczej mostek, jest stosunkowo niewielki, ale naszym zdaniem wart jest pokonania tych kilkuset schodów w dwie strony. Ostatnia część trasy przed mostem prowadzi przez klimatyczne kryte przejście. Innymi z atrakcjami Nesso są wąwóz (wł. Orrido di Nesso) oraz niewielki wodospad. Częściowo widać je z poziomu Placu Zamkowego oraz wspomnianego wcześniej mostu Civera, ale naszym zdaniem lepsze punkty widokowe znajdziemy na tyłach budynków na południe od Piazza Castello: wystarczy skręcić w lewo na początku drogi Via del Castello lub przy kościele św. Wawrzyńca (wł. Chiesa di San Lorenzo). Nie ma większego problemu ze znalezieniem obu punktów - wystarczy kierować się za szumem wody. Widok na wodospad w Nesso (jezioro Como) Mając więcej czasu możemy ruszyć również w górę trasą Via del Castello, która zaprowadzi nas do najstarszej części miasta. Oprócz wąskich uliczek nie ma tu jednak zbyt wiele do zobaczenia. Kościół św. Wawrzyńca z przełomu XIII i XIV wieku otwierany jest tylko od czasu do czasu, a górujący nad miastem zamek (wł. Castello di San Lorenzo) jest dziś w rękach prywatnych i nie ma możliwości zobaczenia go w żaden rozsądny sposób. Do Nesso możemy dostać się autobusem, który zatrzymuje się na Placu Zamkowym (wł. Piazza Castello), czyli tuż przy schodach prowadzących w dół do mostu Civera. Inną możliwością dostania się na miejsce jest droga wodna - przystań znajduje się kilka kroków na północ od mostu. Widok na most w Nesso (jezioro Como) Varenna Pnąca się w górę Varenna jest perełką wschodniego brzegu. Naszym zdaniem nie będzie też większej przesady w stwierdzeniu, że jest to jedno z najbardziej urokliwych miejsc nad całym jeziorem Como. Jeśli dłuższe spacery (i podejścia pod górę) nam nie straszne, to możemy spędzić w Varennie i okolicy nawet cały dzień. Miasto powstało we wczesnym średniowieczu i początkowo pełniło funkcje niewielkiej osady rybackiej. W XII wieku po dekadzie wojny pomiędzy Mediolanem a miastem Como do Varenny przybyli uciekinierzy ze zniszczonej wyspy Isola Comacina. Obecnie dzięki linii kolejowej jest to jeden z popularnych kurortów. Jeśli przybywamy do Varenny drogą wodną to od razu w oczy rzuci nam się przyjemna i kolorowa część nabrzeżna, wzdłuż której prowadzi wąska trasa piesza. Najstarsza część miasta wyróżnia się wąskimi i częściowo krytymi uliczkami, którymi warto pospacerować i je poodkrywać. Historyczne stare miasto pnie się w górę aż do Placu św. Jerzego (wł. Piazza S. Giorgio), którego ozdobą jest kościół o tej samej nazwie (wł. Chiesa di San Giorgio). Wyróżniającą się wysoką dzwonnicą świątynię konsekrowano na początku XIV wieku. W środku warto zwrócić uwagę na XV-wieczny poliptyk (malowidło panelowe). Po zachodniej stronie placu stoi kolejna ze świątyń - Kościół Jana Chrzciciela (wł. Chiesa di San Giovanni Battista) w kształcie bazyliki z apsydą, który zbudowano prawdopodobnie w XI wieku na bazie innej chrześcijańskiej budowli. Warto zajrzeć do środka i zobaczyć pozostałości po XIV-wiecznych freskach. Za największą atrakcję miasta uchodzi Willa Monastero (wł. Villa Monastero). Nazwa nie jest przypadkowa: kompleks powstał na bazie wybudowanego w XII wieku klasztoru Cystersów. Chcąc odwiedzić willę mamy do wyboru dwie opcje: sam ogród (6€) lub willę-muzeum i ogród (9€). [aktualizacja marzec 2019] Ogród zajmuje dość długi i jednocześnie wąski pas ciągnący się bezpośrednio przy linii wody. Na terenie parku znajdziemy bar oraz miejsca do siedzenia, na których możemy odpocząć w cieniu. Jeśli chcemy zajrzeć tylko do ogrodów i się specjalnie nie śpieszyć to na miejscu spędzimy około 60 do 90 minut. Tuż obok Willi Monastero stoi Willa Cipressi (wł. Villa Cipressi), w której działa obecnie hotel. W hotelowych ogrodach stworzono niewielki ogród botaniczny, który udostępniony jest odpłatnie dla wszystkich turystów. Więcej informacji o cenach oraz godzinach wstępu można znaleźć na oficjalnej stronie. Jeśli mamy więcej czasu i lubimy długie spacery to będąc w Varennie możemy odwiedzić jeszcze dwa miejsca: źródło najmniejszej włoskiej rzeki Fiumelatte oraz zamek przy historycznym miasteczku Vezio. Źródło rzeki Fiumelatte Nazwę Fiumelatte możemy przetłumaczyć jako Biała Rzeka. Ma to nawiązywać do faktu, że z powodu silnego nurtu rzeczka ta jest zawsze spieniona i ma biały kolor. Trasa do samego źródła rzeki jest stosunkowo prosta i wymaga od nas około 30 minut spaceru. Nasz spacer zaczynamy od Willi Monastero, żeby po chwili skręcić w górę w ulicę Via Roma. Po około 10 minutach dojdziemy do cmentarza, przed którym znajdziemy schody prowadzące na leśną ścieżkę. Następnie idziemy cały czas na południe aż do końca trasy, gdzie skręcamy w lewo i możemy podejść aż pod same źródło. Przy źródle stworzono niewielka platformę widokową z której możemy przyjrzeć się szybko wypływającej rzece. Minusem tej trasy jest fakt, że przez większość drogi nie będziemy mieć żadnych widoków na jezioro. Sugerujemy również zabrania dobrego obuwia, trasa od cmentarza nie jest już utwardzona. Zamek Vezio Innym z miejsc wymagających dłuższego spaceru jest Zamek Vezio (wł. Castello di Vezio). Nazwa górującej nad Varenną twierdzy nawiązuje do znajdującego się tuż obok miasteczka Vezio. Nie do końca wiadomo kto wzniósł zamek i jaka jest jego historia. Zakłada się, że jakieś fortyfikacje istniały w tym miejscu już w czasach rzymskich, ale najstarsze pisemne nawiązania do twierdzy na wzgórzu datowane są dopiero na XII wiek i to mniej więcej w tym czasie powstała obecna konstrukcja. Zamek możemy samodzielnie zwiedzić. Za jedną z największych atrakcji zabytku uchodzi możliwość wejścia na wieżę, skąd rozpościera się piękny widok na okolicę. Na zamku w niektóre dni około godziny 15:00 odbywają się pokazy sokolnictwa. Kalendarz dni oraz godzin występów można znaleźć na tej stronie Do zamku prowadzą przynajmniej dwie trasy. Popularniejsza z nich rozpoczyna się podobnie jak trasa do źródła Fiumelatte od ulicy Via Roma. Różnicą jest to, że trochę ponad 100 merów przed cmentarzem musimy skręcić w lewo i ruszyć leśną ścieżką w górę. Na szczyt w zależności od naszej formy dojdziemy w trochę ponad godzinę. Inną z opcji dostania się na zamek jest skorzystanie ze stromych schodów przy restauracji Albergo Ristorante Montecodeno. Na górę powinniśmy dojść w około 30 minut. Położone w północno zachodniej części Lombardii Jezioro Como jest jednym z najbardziej malowniczych miejsc w całych Włoszech. Jest to trzecie największe jezioro tego kraju, zaraz po Jeziorze Garda znajdującym się w okolicy Werony i Jeziorze Maggiore leżącym bardziej na zachód. Mimo że Jezioro Como nie zajmuje największego rozmiaru, to ze średnią głębokością 154 metrów i najgłębszym punktem na poziomie 400 metrów jest najgłębszym jeziorem całych Alp. Dla wielu jest też najpiękniejszym, czego dowodem są liczne wzmianki w literaturze oraz niezliczona ilość obrazów z okolicznymi motywami. Spacer nad wodą - Bellagio (nad Jeziorem Como) Wybierasz się do nad jezioro Como? W Polsce jezioro nazywane jest Jeziorem Como, co odpowiada włoskiej nazwie Lago di Como, czyli jezioro przy mieście Como. Początki tej 80-tysięcznej miejscowości sięgają czasów rzymskich, a dziś jest to największe miasto leżące bezpośrednio przy brzegu. Bardziej tradycyjna nazwa jeziora to Jezioro Lario (Lago Lario), która swoje początki miała w czasach rzymskich (łac. Lacus Larius). Jedna z odnóg jeziora nazywana jest Lago di Lecco (jezioro przy Lecco), chociaż mieszkańcy tego konkretnego miasta używają tej nazwy odnosząc się do całego jeziora. Jezioro ma kształt odwróconej litery Y i składa się z trzech odnóg: Ramo di Como (część zachodnia), Ramo di Lecco (część wschodnia) oraz Ramo di Colico (część północna). Co ciekawe, wszystkie mają podobną długość - około 25-26 kilometrów. Praktycznie cała linia brzegowa jest górzysta, a powstałe przy niej miasta pną się kaskadowo w górę. Niektóre z miejscowości przypominają słynne miasteczka Cinque Terre - z tą różnicą, że jest ich tu zdecydowanie więcej niż pięć. Kształt zbiornika jest bardzo nieregularny i zygzakowaty, przez co trudno o punkty obserwacyjne, z których możemy zobaczyć jezioro w pełnej okazałości. Niemal cały obszar wokół tafli wody zarośnięty jest różnorodną roślinnością i drzewami, czemu sprzyja łagodny klimat i stosunkowo mało srogie zimy. Como położone jest zaledwie 40 kilometrów na północ od Mediolanu i jest jednym z miejsc, do którego wybierają się mieszkańcy włoskiej stolicy mody szukając wytchnienia od trudów wielkiej metropolii. Swoje rezydencje posiada tu wielu znanych aktorów, artystów i ludzi biznesu. Jest to również obszar popularny wśród filmowców, kręcono tu jedną z części słynnych Gwiezdnych Wojen. Spacer nad wodą w Menaggio nad Jeziorem Como Krótka historia Okolice jeziora prawdopodobnie zamieszkane były już w czasach prehistorycznych. Prawdziwy rozwój okolicy przypadł jednak na I wiek kiedy to po zwycięstwie nad Galami swoje ufortyfikowane osady zaczęli budować tu Rzymianie. Przedalpejskie położenie jeziora sprawiało, że ze względów strategicznych był to jeden z pierwszych punktów obrony w razie ataku z drugiej strony Alp. Wzdłuż zachodniego brzegu jeziora ciągnęła się jedna z ważniejszych rzymskich tras handlowych - Via Regina (Antica Strada Regina). Niestety, do dziś nie zachowało się zbyt wiele z tego okresu, ale sympatycy czasów antycznych powinni odnaleźć tu coś dla siebie. Już od czasów rzymskich głównym ośrodkiem było miasto Como, będące istotnym centrum kulturalnym i handlowym. Inne miasta również powstały i się rozwijały, w tym zabudowania na wyspie Comacina (Isola Comacina) czy miasto Varenna, ale to właśnie Como było najlepiej ufortyfikowane i najgęściej zamieszkane. Po upadku Imperium Rzymskiego obszar został zajęty przez zachodniogermański lud Longobardów, który utworzył na terenach północnej Italii Królestwo Longobardów. Longobardowie wzorowali się na Rzymianach, przejęli nawet ich zwyczaje czy tytuły. Ich dominacja trwała do VIII wieku, do czasu podbicia obszaru dzisiejszej Lombardii przez Karola Wielkiego. Od tego momentu Como wchodziło w skład Królestwa Włoch, a następnie w X wieku stało się częścią Świętego Cesarstwa Rzymskiego. Najtragiczniejszy moment w historii średniowiecznego Como przypadł na 1127 rok, gdy miasto przegrało blisko dziesięcioletnią wojnę z pobliskim Mediolanem i zostało niemal doszczętnie zniszczone. Zły okres w historii miasta trwał zaledwie kilkadziesiąt lat. Na początku drugiej połowy XII wieku cesarz Fryderyk I Barbarossa stanął do walki z papiestwem i najechał włoskie miasta, a Como stanęło po jego stronie. W 1162 roku wojska cesarskie wraz z pomocą wojaków z Como po niemal dwuletnim oblężeniu zniszczyły dzisiejszą stolicę Lombardii. Widok na wodospad w Nesso (nad Jeziorem Como) Fryderyk I Barbarossa w podzięce za pomoc pomógł w odbudowie miasta, które zostało silnie ufortyfikowane. Powstały chociażby istniejące do dziś wieże bramne czy zamek Baradello, z którego jedynie fragmenty zachowały się w dobrym stanie. Przez kolejne wieki Como znajdowało się pod panowaniem różnych potęg. Było pod wpływem: księstwa Mediolanu, Francuzów, Hiszpanów czy Austriaków. Od 1796 do 1815 roku Como znalazło się w granicach napoleońskiego Cesarstwa Francuskiego, a po jego upadku znów wpadło w ręce austriackie. Austriacka dominacja trwała do 1859 roku, do momentu gdy wojska Giuseppe Garibaldiego odbiły Lombardię i włączyły ją do nowopowstałego Królestwa Włoch. I chociaż Jezioro Como były miejscem, do którego garnęła się arystokracja już od czasów antycznych, to międzynarodowy rozgłos okolicy nasilił się w XVIII i XIX wieku, czyli w okresie wielkich romantycznych podróży (tzw. Grand Tour) arystokratów i artystów, którzy przedstawiali uroki jeziora w swoich pracach, zarówno na płótnie jak i książkach czy wierszach. W tym okresie powstało wiele pięknych willi z ogrodami, będących dziś wizytówkami konkretnych miast. Ostatnie wieki i dziesięciolecia to czas uprzemysłowienia regionu. Jeszcze do lat 80. poprzedniego wieku miasto Como i inne okoliczne miejscowości znane były z fabryk jedwabiu, które odpowiadały za 80% produkcji tego włókna we Włoszech. Dziś w erze globalizacji i wobec konkurencji z Azji zapotrzebowanie na krajowy jedwab spadło, a głównym motorem napędowym okolicy stała się turystyka. W samym mieście Como każdego roku zatrzymują się setki tysięcy przyjezdnych z całego świata.. Oznakowanie Zielonej Trasy nad Jeziorem Como Jak dostać się nad jezioro Como z Polski? [aktualizacja lipiec 2018] Najbliższymi lotniskami w okolicy są porty w Mediolanie oraz w Bergamo. W przypadku turystów z Polski ostatnie z nich jest wręcz idealne: dolecimy tam bezpośrednio z kilku polskich miast ( Gdańsk, Katowice, Kraków, Warszawa (Modlin i Okęcie), Wrocław czy Poznań) , a obie tanie linie (Ryanair i Wizzair) czasami kuszą cenami nawet poniżej 100 zł za lot w jedną stronę, i to w ciepłych miesiącach. Z Bergamo dojedziemy nad Jezioro Como pociągiem regionalnym odjeżdżającym z głównego dworca kolejowego. Na sam dworzec dojedziemy niedrogim autobusem lotniskowym (cena 2,30€). Więcej: Lotnisko Mediolan-Bergamo (BGY) - dojazd do Bergamo, Mediolanu i innych włoskich miast Fragment trasy z Menaggio do Tremezzino Z dworca w Bergamo dojedziemy: do miasta Como z przesiadką w mieście Monza, cena 6,70€, czas podróży od godziny i 20 minut do godziny i 40 minut; z Como możemy dojechać autobusem do innych miejscowości, Bellagio, Tremezzo czy Menaggio; pociągi kursują co mniej więcej godzinę, bezpośrednio do miasta Lecco, cena 3,60€, czas podróży to 40 minut, z przesiadką w Lecco do innych miast zachodniego brzegu ( Varenna, Bellano czy Colico). Bilety kolejowe możemy zakupić online lub bezpośrednio na dworcu. Pamiętajmy o skasowaniu biletu na dworcu przed podróżą! Z biletu możemy skorzystać do 4 godzin od momentu skasowania lub do 4 godzin licząc od godziny, na którą zakupiliśmy bilet online. Dzięki temu rozwiązaniu nie musimy się martwić opóźnieniem na lotnisku. Rozkłady dostępne są na oficjalnej stronie włoskiego przewoźnika Trenitalia w języku angielskim. Spacer po Lecco (nad Jeziorem Como) Miasta Bezpośrednio nad Jeziorem Como położonych jest kilkanaście większych bądź mniejszych miast. Największym z nich jest miasto Como zamieszkane przez 80 tysięcy osób, które przypomina typowe włoskie, średniej wielkości miasto. Znajdziemy w nim katedrę, bazyliki, szerokie place wypełnione kawiarnianymi stolikami, muzea oraz duży wybór gastronomiczny. Drugim większym miastem jest Lecco, a pozostałe są już zauważalnie mniejsze. Niektóre z nich są naprawdę malutkie i przespacerujemy je w kilka minut. Większość rośnie kaskadowo od brzegu w górę, ale kilka znajduje się na wyższym poziomie i dostać się do nich możemy pieszo lub korzystając z komunikacji publicznej, ewentualnie kolejki linowej. Z wyjątkiem Como nie ma innych miast na zwiedzenie których potrzeba więcej niż dzień lub dwa. W przypadku rezygnacji z wejść do willi niektóre z nich zwiedzimy w 2 do 3 godzin. Popularne miejscowości: zachodni brzeg Ramo di Como i Ramo di Colico: Como, Carnabbio, Argegno, Ossuccio, Lenno, Tremezzo, Menaggio wschodni brzeg Ramo di Lecco i Ramo di Colico: Lecco, Varenna, Bellano, Colico wschodni brzeg Ramo di Como: Nesso, Bellagio Więcej: Miasta nad jeziorem Como - praktyczny przewodnik. Spacer po Menaggio (nad Jeziorem Como) Komunikacja publiczna Jeśli chcemy aktywnie zwiedzać większą liczbę miast powinniśmy zapoznać się z dostępną nad Jeziorem Como komunikacją publiczną. Nie z każdego miejsca łatwo dostaniemy się do innego, dlatego przed wyborem bazy noclegowej warto sprawdzić możliwe sposoby poruszania się wokół jeziora. Dostępne są trzy środki transportu: autobusy firmy ASF Autolinee, która obsługuje miasto Como, odnogę Ramo di Como po obu stronach, wschodni brzeg Ramo di Colico oraz połączenie Como - Lecco, pociągi regionalne, które łącza Lecco z miastami wschodniego brzegu Ramo di Lecco i Ramo di Colico, statki obsługiwane przez firmę Navigazione Lago di Como, które łącza ze sobą mniejsze i większe miasta wszystkich brzegów, chociaż nie zawsze bezpośrednio. Więcej szczegółowych danych (rozkłady, ceny, informacje praktyczne) znajdziecie w naszym artykule: Jak poruszać się nad Jeziorem Como? Autobusy, rejsy i pociągi. W powyższym tekście zamieściliśmy też podstawowe informacje dla podróżujących samochodem. Firma Navigazione Lago di Como oferuje możliwość przewozu aut na trasie Menaggio - Cadenabbia - Bellaglio - Varenna. Kolejki linowe Niektóre z miast lub dzielnic powstały wysoko nad poziomem wody. W kilku przypadkach stworzono specjalne kolejki linowe, dzięki którym w łatwy sposób możemy dostać się na górę. Nad Jeziorem Como spotkamy dwa rodzaje kolejek: funiculare - kolej linowo-torowa, która jedzie po torach podobnie jak pociąg czy tramwaj, funivia - kolej linowa, której wiszące wagoniki przypominają sposobem działania wyciągi górskie. Najlepszym przykładem pierwszego rozwiązania jest kolejka linowa prowadząca z miasta Como do miasteczka Brunate, skąd możemy udać się na spacer po okolicznych wzgórzach lub wybrać się do latarni Volte’a, ze szczytu której rozpościera się świetny widok na Como i okolicę. Innym przykładem jest kolejka linowa pomiędzy leżącym nad wodą miastem Argegno a położoną na wysokości aż 800 metrów nad poziomem morza miejscowością Pigra (Funivia Argegno-Pigra). W przeciwieństwie do kolejki Como-Brunate tutaj wagoniki zaczepione są u góry i swobodnie wiszą, podobnie jak w przypadku wyciągów typowo górskich. Konstrukcja powstała w latach 70. poprzedniego wieku i dla niektórych sam wjazd na górę możemy być nie lada przygodą! varenna (nad Jeziorem Como) - podczas spaceru Rejsy Jeśli chcielibyśmy wybrać się na rejs po Jeziorze Como mamy kilka możliwości: standardowe rejsy opisanej wcześniej firmy Navigazione Lago di Como; pamiętajmy tylko, żeby nie kupować biletów na wodoloty (z nich nic nie zobaczymy!) i w godzinach szczytu pojawić się wcześniej (i stanąć w kolejce), dzięki czemu będziemy mieć szansę na zajęcie miejsca z dobrym widokiem; niestety, rozwiązanie to nie jest idealne czasowo, ponieważ statki zatrzymują się przy wielu miastach; z drugiej strony pozwala to na zobaczenie ich od strony wody, godzinny rejs turystyczny startujący z Como i płynący do Cernobbio, Moltrasio i Torno; statek kursuje w sezonie letnim (do końca września) i obsługiwany jest przez Navigazione Lago di Como; cena 7,60€ dla dorosłych i 4€ dla młodzieży 4-11 lat; dostępne są też trochę droższe bilety umożliwiające wyjście w jednym z miast i powrót późniejszym statkiem, prywatny rejs, którego długość i cena zależą od wybranej przez nas firmy; te działają w najbardziej popularnych miejscowościach; plusem jest możliwość samodzielnego wpływu na trasę, minusem wysoka cena, która różni się w zależności od sezonu i sprawdzimy ją dopiero na miejscu lub kontaktując się z przedstawicielem konkretnej firmy. Dla części osób rozwiązaniem może być również wypożyczenie łódki i samodzielny rejs po jeziorze. Ceny takiej przyjemności różnią się od firmy, np. firma Hiring a boat wypożycza łodzie z napędem motorowym w cenie od 90€ (2 godziny) do 250€ (6 godzin). W części miast (np. w mieście Como) możemy wypożyczyć rowerek wodny. Będąc na miejscu zawsze warto dobrze sprawdzić ofertę firmy Navigazione Lago di Como, która każdego roku przygotowuje różne oferty turystyczne. Najlepsza baza na nocleg nad jeziorem Como Wybór bazy noclegowej zależy przede wszystkim od naszych planów. Jeśli chcemy poruszać się aktywnie wokół jeziora i mieć dostęp do wszystkich najważniejszych udogodnień to najlepszym wyborem będzie samo miasto Como. Dojedziemy stamtąd bezpośrednio autobusem lub kombinacją autobus+pociąg/autobus+statek do wszystkich najważniejszych miast. Będziemy mieć również dostęp do sklepów (w tym całodobowego supermarketu) i restauracji oraz łatwy dojazd z/do Bergamo. Nie jest to jednak dobre miejsce dla turystów pragnących spokoju i szukających miejsc do plażowania. Jezioro Como - Varenna - Zwiedzanie ogrodów Willi Monastero Innym wyborem dla opisanych powyżej założeń może być drugie z większych miast - Lecco. W tym przypadku są jednak dwa minusy: trudniejszy dojazd do miasteczek po zachodniej stronie oraz samo miasto i jego położenie. W Lecco trudno odczuć, że jesteśmy nad jednym z najpiękniejszych jezior Europy! Plusem na pewno jest to, że ceny są tu niższe i przebywa tu mniej turystów niż w Como. Jeśli chcielibyśmy wypocząć, to warto rozważyć nocleg w jednym z miast wchodzących w skład okręgu Tremezzina. Znajdziemy tam baseny, wille do zwiedzania, prostotę w poruszaniu się pomiędzy miastami - a przede wszystkim niektóre z miasteczek nie są tak oblegane przez niedzielnych turystów. Często można spotkać się z opinią, że jednym z najpiękniejszych miast we Włoszech jest Bellagio, i wielu turystów szuka noclegu właśnie tam. Warto w tym przypadku pamiętać, że plaża w Bellaglio znajduje się poniżej poziomu miasta, a noclegi w rozsądnych cenach znajdują się raczej poza historycznym centrum i czekać nas będą długie spacery bez specjalnych widoków. No i tłumy turystów w ciągu dnia potrafią przytłoczyć. Ile czasu spędzić nad Jeziorem Como i jak zaplanować wizytę? Wszystko zależy od tego, ile miast chcemy odwiedzić i jak ma wyglądać nasz pobyt. Jeśli chcielibyśmy wpaść na jeden dzień bez noclegu to chyba najlepszym wyjściem będzie odwiedzenie jedynie miasta Como lub ewentualnie wypad autobusem lub statkiem do maksymalnie jednego lub dwóch miast. W takim wypadku musimy jednak rozpocząć wizytę jak najwcześniej. Prawda jest jednak taka, że odwiedzenie Como i Cernobbio (oba miasta znajdują się niedaleko siebie i możemy pomiędzy nimi przejść pieszo wzdłuż rzędu willi) może spokojnie zająć nam cały dzień. Przy dwóch lub większej ilości dni sytuacja wygląda lepiej i mamy kilka możliwych wariantów. Przykładowe pomysły na konkretnie dni: Mostek w Nesso nad Jeziorem Como Wyprawa autobusem z Como do Bellagio, z Bellagio możemy łatwo i szybko (około 15 minut) dopłynąć do Varenny lub/i Mennagio. W przypadku Bellagio i Varenny w miastach czeka na nas trochę atrakcji, takich jak wille czy trasy spacerowe; jadąc do Bellagio możemy zrobić szybki przystanek w Nesso i zobaczyć historyczny most oraz wąwóz z wodospadami. Gdy zatrzymujemy się w Lecco możemy dojechać pociągiem do Varenny, a stamtąd statkiem popłynąć do Bellagio lub/i Mennagio. Przy odpowiednio wczesnym rozpoczęciu dnia możemy też podjechać do Bellano i zobaczyć wodospady oraz wąwóz przedzielający miasto na pół. Całodniowa wyprawa do miast okręgu Tremezzina, w skład którego wchodzą Lenno, Ossuccio i Tremezzo; wszystkie z nich połączone są przyjemną trasą spacerową (Zieloną Trasą), oprócz nich możemy odwiedzić również Mennagio, dokąd również dojdziemy pieszo. Bez względu na przygotowany plan zawsze musimy wziąć pod uwagę rozkłady komunikacji, o ile oczywiście nie przyjechaliśmy własnym autem. I chociaż większość miast możemy zwiedzić w maksymalnie 2 godziny, to wąskim gardłem może być właśnie komunikacja - zarówno autobusy jak i statki nie kursują wcale tak regularnie. Oprócz tego nie zawsze warto się śpieszyć, czasem przyjemnie jest po prostu pospacerować wąskimi uliczkami lub spędzić czas w jednym z ogrodów/na plaży popijając kieliszek wina lub popularny włoski drink Aperol Spritz. Naszym zdaniem optymalna ilość dni przy planie aktywnego zwiedzania to 4-5, a minimalna 3. W przypadku wyjazdu dwudniowego lepiej skrócić plan i rozkoszować się widokami bez zbytniego pośpiechu. Atrakcje Na turystów, którym nie wystarczą widoki natury oraz średniowieczne wąskie uliczki, czeka jeszcze trochę różnych atrakcji. W tej sekcji wymieniliśmy najważniejsze z nich. Wille i ogrody Każdy szukający atrakcji nad Jeziorem Como dość szybko zauważy, że królują wśród nich majestatyczne wille oraz przylegające do nich ogrody. Choć istniejące dziś wille arystokracji i patrycjuszy zaczęły powstawać w XVI i XVII wieku, to ich największy rozkwit przypadł na dwa kolejne stulecia. Bellagio (nad Jeziorem Como) - widok z ogrodów Willi Melzi Część z najpiękniejszych willi została zamieniona na muzea, a w przypadku niektórych dla odwiedzających otworzono jedynie przynależące do nich ogrody. Niestety, nie wszystkie najpiękniejsze miejsca dostępne są dla turystów. Na przykład uważana za jedną z najwspanialszych rezydencji Villa D’Este w Cernobbio zamieniona została na 5-gwiazdkowy hotel i możemy obejrzeć ją jedynie z daleka, a do środka wejdziemy jedynie jako goście rezerwując wcześniej bardzo drogi nocleg. Za najwspanialsze możliwe do odwiedzenia wille uchodzą: Villa del Balbianello (Lenno) - willa z pięknymi ogrodami, które odgrywały planetę Naboo w jednej z części Gwiezdnych Wojen, Villa Melzi (Bellaglio) - stosunkowo niewielka willa położona wzdłuż brzegu; sama rezydencja nie jest możliwa do zwiedzenia, ale możemy odwiedzić przyjemne ogrody i kaplicę rodu Melzi, Villa Carlotta (Tremezzina) - piękna piętrowa willa wypełniona dziełami sztuki oraz bogatymi zdobieniami, wraz z otaczającym ją ogrodem botanicznym i gajem oliwnym, Villa Monastero (Varenna) - willa wraz z ciągnącymi się na dziesiątki metrów wzdłuż wschodniego brzegu ogrodami, Villa Olmo (Como) - neoklasyczna willa, w której zatrzymywał się Napoleon. Dziś w środku odbywają się różne wystawy czasowe, a przed willą rozciąga się duży ogród; w ciągu dnia możemy spróbować zajrzeć do środka. Niestety, ceny wejściówek są stosunkowo wysokie - za wejście do ogrodów zapłacimy od 5 do 10€, a za wejście także do willi od 10€ do nawet 20€. Nie wszystkie z willi otwarte są przez cały tydzień. Niektóre z mniej popularnych otwierane są jedynie w weekendy i/lub w sezonie. Trzeba jednak uczciwie przyznać, że ogrody willowe mogą być świetnym miejscem na ucieczkę od tłumów. Nie są one tak oblegane jak okoliczne miasta, i spokojnie powinniśmy móc znaleźć ławeczkę lub miejsce do siedzenia z widokiem na jezioro, a często i z cieniem. Z ogrodu nikt nas nie wygoni i możemy odpoczywając spędzić na miejscu nawet 2-3 godziny. Willa Balbianello (Lenno nad Jeziorem Como) Kościoły Co w przypadku Włoch nie powinno nikogo dziwić, to możliwość odwiedzenia historycznych kościołów będących często swoistymi dziełami sztuki. Nad Jeziorem Como znajdziemy kilka ciekawych obiektów wartych uwagi. Niestety, oprócz świątyń w Bellagio, Como, Lecco czy Varennie pozostałe są z reguły otwarte tylko w trakcie mszy świętych, albo w przypadku gdy przebywają w nich osoby związane z parafią. Na jakie świątynie warto zwrócić uwagę: katedra (Cattedrale di Santa Maria Assunta) w Como, bazylika św. Abbondio (Basilica di Sant’Abbondio) w Como z cyklem fresków oraz relikwiarzami, bazylika św. Mikołaja (San Nicolò) w Lecco. Jedynym obiektem znajdującym się na liście światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO jest Święte Wzgórze Ossuccio (Sacro Monte di Ossuccio). Na wysokości około 200 metrów nad poziomem tafli wody w latach 1635-1710 zbudowano 15 barokowych kaplic oraz klasztor. Cały kompleks dobrze widać z dołu i mając odpowiednio dużo sił oraz czasu możemy wdrapać się na górę. Dawne zamki i twierdze Już od czasów antycznych miasta nad Jeziorem Como były silnie ufortyfikowane. I chociaż z tamtego okresu nie zachowała się żadna twierdza, to wciąż istnieje kilka konstrukcji obronnych z okresu średniowiecza. Przykładem są np. ruiny umiejscowionego nad miastem Varenna XI-wiecznego zamku Vezio (Castello di Vezio). Przy zamku możemy odpocząć na ogólnodostępnym tarasie lub za opłatą wejść na wieżę skąd rozpościera się piękny widok na okolicę. Na dziedzińcu zamku odbywają się pokazy sokolników. Inną zachowaną twierdzą są ruiny zamku Baradello (Castello Baradello), który powstał z pomocą cesarza Fryderyka Barbarossy w XII wieku. Zamek znajduje się na obrzeżach Como, poza dawną granicą murów miejskich. Do dziś zachowały się jedynie ruiny, ale po niedawnej renowacji możemy wejść do wieży i zwiedzić ją przewodnikiem (w weekendy, w sezonie letnim). Castello Baradello w Como Wyspa Comacina (Isola Comacina) Na całym jeziorze istnieje tylko jedna niewielka wyspa - Wyspa Comacina (Isola Comacina), która znajduje się dosłownie kawałek od brzegu przy mieście Ossuccio. Wyspa zabudowana była już w czasach rzymskich. W średniowieczu istniała tu niewielka osada z kościołami, którą w XII wieku zniszczyły połączone wojska cesarza Fryderyka Barbarossy i miasta Como. Dziś wyspa jest niemal w całości zalesiona, ale zachowały się na niej ruiny po dawnych kościołach i zabudowaniach. Na wyspę możemy dopłynąć taksówką wodną lub statkiem firmy Navigazione Lago di Como. Wejście na wyspę jest płatne, w ramach biletu możemy odwiedzić również muzeum archeologiczne znajdujące się na lądzie. Muzea W tym miejscu musimy zmartwić sympatyków muzeów - tych nad Jeziorem Como nie ma zbyt wielu. Placówki muzealne spotkamy przede wszystkim w samym mieście Como, są to Muzeum Archeologiczne (Museo Archeologico Giovio), Muzeum Edukacyjne Jedwabiu (Museo Didattico della Seta) czy Galeria Sztuki (Pinacoteca Civica). Poszukujący znalezisk archeologicznych mogą udać się do muzeum ze znaleziskami z wyspy Comacina i okolicy (Museo Antiquarium Dell’isola). Jak zwiedzać jezioro Como? Przede wszystkim warto pamiętać, że miasta pną się w górę kaskadowo i historyczne części znajdują się ponad poziomem wody. Warto zabrać wygodne obuwie! W przypadku dużego słońca miejmy ze sobą również: wodę, krem przeciwsłoneczny i ewentualnie nakrycie głowy. Będąc bezpośrednio przy wodzie nie zawsze od razu odnajdziemy cień. O ile idąc bezpośrednio przy brzegu otrzymamy trochę ulgi z samego jeziora, tak będąc wyżej potrafi być naprawdę duszno i gorąco. W zależności od naszych preferencji odnośnie słońca możemy zaczynać zwiedzanie od części zachodniej (już od samego rana powinno być słonecznie) i kończyć na wschodniej - lub odwrotnie - zaczynać od wschodniej (przez pierwsze godziny dnia słońce znajduje się jeszcze za wzgórzami i nie jest tak dokuczliwe) i kończyć na zachodniej (w końcówce dnia przed słońcem ochronią nas wzgórza). Zwiedzanie ogrodów Willi Melzi - Bellagio (nad Jeziorem Como) Punkty informacji turystycznej Punkty informacji turystycznej znajdziemy w większości miast znajdujących się przy brzegu. Niestety, z wyjątkiem największych nie powinniśmy oczekiwać cudów - nie zawsze pracownik będzie w stanie porozumieć się po angielsku, raczej na pewno będzie brakować materiałów w języku Szekspira, a może się też zdarzyć, że akurat przeszkodzimy w piciu kawy i nie otrzymamy żadnej praktycznej pomocy. Z drugiej strony punkty informacji przy największych miastach działają sprawnie. Pracują w nich osoby mówiące po angielsku i mające dużą wiedzę. My mieliśmy bardzo dobre doświadczenia z punktami w: Como (przy katedrze), Lecco i Mennagio. Co ważne, w punktach tych otrzymamy informacje nie tylko o miejscach w których się znajdujemy, ale też o innych miastach nad jeziorem. Zawsze warto zapytać o mapki miejsc, do których się wybieramy. Punkty informacji przy najbardziej popularnych miastach czynne są cały rok, a w przypadku mniejszych miejscowości punkty te otwierane są tylko w sezonie letnim. Warto też sprawdzić dni otwarcia, np. w punkt informacji w Tremezzo nie jest czynny we wtorki. Czasami punkty są też zamknięte w środku dnia, z reguły od 12:00/12:30 do 14:30/15:00. Kiedy najlepiej odwiedzić Jezioro Como? Wybór daty na odwiedziny Como powinien zależeć od planowanych przez nas aktywności. Jeśli chcemy się polenić i mieć gwarancję słońca, to najlepszym okresem wydaje się być czas od połowy czerwca do końca sierpnia. Pamiętajmy, że w tym czasie średnie temperatury potrafią utrzymywać się na poziomie 30 stopni, i mimo lekkiego chłodu od wody potrafi być naprawdę gorąco. Wakacje nie są okresem wolnym od krótkich opadów deszczu, chociaż nie są one częste. Jedna z dawnych wież w Como Gdy bardziej zależy nam na długich spacerach lepszym czasem może okazać się maj i początek czerwca lub wrzesień, kiedy temperatury nie są jeszcze tak wysokie lub już zaczynają spadać. Niestety, w tym okresie występują największe opady i powinniśmy mieć ze sobą na wszelki wypadek dobre obuwie i kurtkę przeciwdeszczową. Wieczory i poranki mogą być też czasami chłodne. Kwiecień lub październik powinny być dobrymi miesiącami pod względem pogody w przypadku aktywnego wyjazdu, ale jest wtedy lekko chłodniej, a samo jezioro często zasłonięte jest przez niskie chmury i mgłę. Pozostałe miesiące i zima to małe opady, ale również niska temperatura i krótkie dni (od listopada do stycznia są zaledwie 3 godziny słoneczne w ciągu doby!). Plusem są niższe ceny i pustki, co jest istotne gdy zależy nam przede wszystkim na zwiedzaniu miasteczek i zabytków. Niestety, w tym okresie rzadziej kursuje komunikacja publiczna, a część atrakcji może być zamknięta. Średnie temperatury w tym czasie wahają się pomiędzy 1 a 6 stopni Celsjusza, ale zdarzają się także dni z temperaturami minusowymi. Dla niektórych plusem może być to, że prawie nigdy nie występują tu obfite opady śniegu. Trasy spacerowe Niektórzy planują wybrać się nad Jezioro Como z myślą o długich spacerach oraz aktywnym wypoczynku. Jest to świetny pomysł, musimy tylko pamiętać, że nie wszędzie będziemy mogli poruszać się pieszo - drogi często prowadzą długimi tunelami i wąskimi ulicami, a przyjemność (i bezpieczeństwo) takiej wyprawy jest wątpliwe. Z drugiej jednak strony, wielu rowerzystów docenia trasy typowo samochodowe i możemy spotkać na nich sympatyków dwóch kółek. Chcąc poruszać się na własnych nogach powinniśmy rozglądać się za tzw. Zielony Trasami, które przeznaczone są dla turystów pieszych. Prowadzą one czasami przy drodze, innym razem musimy wdrapać się na górę, żeby obejść miasta, przez które przechodzi jedynie droga dla samochodów. Najlepszym przykładem takiej trasy jest 10-kilometrowa Zielona Trasa od Colonno do Griante. Jeśli mamy odpowiednio dużo czasu i sił możemy ją przedłużyć (lub rozpocząc) do Mennagio. Trasa Griante - Mennagio prowadzi kawałek przy ulicy, ale duża część ciągnie się chodnikiem bezpośrednio przy wodzie. Ruszając w tę trasę musimy pamiętać, że niektóre odcinki wymagają wdrapania się do wyższych miasteczek, co może być nieco uciążliwe przy bardzo gorących dniach. Mapę trasy powinniśmy otrzymać w punktach informacji turystycznych mijanych miast (o ile jej nie zabraknie!), ale wystarczy też wypatrywać znaków. Spotkamy zarówno znaki stojące wskazujące kierunek, jak i znaki na ziemi, które utwierdzą nas w pewności co do przebywania na odpowiedniej trasie. Drugą przyjemną Zieloną Trasę znajdziemy w znajdującej się na wschodnim brzegu Varennie. Prowadzi ona z historycznego centrum miasta do miasteczka Vezio i znajdującego się przy nim zamku, ale również na południe do najmniejszej włoskiej rzeki Fiumelatte. Nazwa ta po polsku znaczy po prostu Biała Rzeka i nawiązuje do tego, że z powodu silnego nurtu jest ona zawsze spieniona i ma biały kolor. Greenway del Lago di Como - Zielona Trasa nad Jeziorem Como - jeden ze znaków na ziemi Punkty widokowe Biorąc pod uwagę górzystą topografię linii brzegowej nie powinno nas dziwić, że nad Jeziorem Como znajdziemy przynajmniej kilka ogólnodostępnych punktów widokowych. Niestety, wijący się kształt jeziora powoduje, że często z punktu obserwacyjnego widzimy jedynie drugi brzeg oraz niewielki fragment całości. Przykładowe punkty widokowe: tarasy i wieża przy zamku Baradello (Castello Baradello) - ruiny dawnej twierdzy leżące na południe od historycznego starego miasta Como; z góry zobaczymy przede wszystkim dachy tej miejscowości; wejście na wieże jest płatne, ale dobry i darmowy widok znajdziemy również przy zamku, Latarnia Volta - monument położony wysoko nad miastem Como, w miasteczku San Maurizio, 150 metrów nad miastem Brunate połączonym kolejką linową z nadbrzeżem Como; z góry zobaczymy część odnogi Ramo di Como, w tym urokliwe i pnące się kaskadowo w górę miasteczka; tuż obok wejścia do latarni znajdziemy kawiarnie z tarasami z pięknym widokiem i rozsądnymi jak na okolicę cenami, gaj oliwny w ogrodach Villa Carlotta - jeśli wybieramy się do tej słynnej willi koniecznie wejdźmy na górę ogrodów, na szczyt gaju oliwnego, skąd rozpościera się piękny widok na położone po drugiej stronie Bellagio, tarasy widokowe lub wieża zamku Vezio (Castello di Vezio) - nad miastem Varenna góruje historyczny zamek Vezio, do którego pieszo dojdziemy w około 40 minut; jest to jeden z najlepszych punktów widokowych, z którego zobaczymy pięknie wijące się wzgórza oraz zachodnią stronę jeziora; możemy wejść na ogólnodostępne i darmowe tarasy lub za opłatą wdrapać się na wieżę, taras przy kościele św. Abbondio (Parrocchia di Sant’Abbondio) w mieśćie Azzano - przyjemny i rozległy taras umiejscowiony bezpośrednio przed kościołem, skąd będziemy mieć przyjemny widok na wschodni brzeg Ramo di Como; kościół znajduje się na słynnej Zielonej Trasie; będąc u góry możemy odpocząć na jednej z ławeczek, miejscowość Pigra - do której dostaniemy się kolejką linową z miasta Argegno. Co oczywiste, nie są to wszystkie z dostępnych punktów obserwacyjnych. Czasami wystarczy wybrać się do jednego z położonych wyżej miast, żeby znaleźć świetny punkt widokowy. Niestety, czasami wąska zabudowa i wysokie płoty zasłaniają najlepsze widoki. Widok na most w Nesso (nad Jeziorem Como) Kuchnia, restauracje i jedzenie na mieście Niemal w każdym mieście nad Jeziorem Como znajdziemy typowo włoskie restauracje, trattorie czy po prostu bistra. Nie w każdym miejscu trafimy na lokalną kuchnię, króluje raczej kuchnia typowo włoska: dania makaronowe (wł. pasta), pizza czy risotto (ryż z dodatkami, np. filetami i owocami morza). Jeśli chcielibyśmy spróbować lokalnych ryb możemy w karcie szukać okonia (wł. pesce persico) lub alozy (wł. alosa), ryby z gatunku śledziowatych, która przed podaniem trzymana jest w soli i później suszona na słońcu. Chcąc spróbować tego przysmaku szukajmy w karcie pozycji o nazwie missoltino. Wybierając się do restauracji (dotyczy to też mniej oficjalnych trattorii czy nawet pizzerii, z nielicznymi wyjątkami jak bistra) powinniśmy liczyć się z tym, że do rachunku zostanie doliczona opłata za nakrycie za każdą z osób, tzw. koperta (coperto). Kwota różni się pomiędzy miejscami, my spotkaliśmy się z opłatami od 1,50€ do 2,50€ za osobę. W przypadku wybrania się w 4 osoby na pizzę dodatkowa opłata 10€ potrafi negatywnie zaskoczyć turystów. Jeśli nie ma podanej informacji o wysokości coperto w karcie (a powinna być gdzieś na dole, czasem na ostatnich stronach), to po prostu zapytajmy przed wejściem. Jeśli nie jesteśmy koneserami win najlepiej poprosić o wino domowe (wł. vino della casa, ang. house wine). Jest zdecydowanie tańsze niż butelkowe i dla niepwrawionych smakoszy może być nawet lepsze niż butelkowane. Nie wszystkie restauracje otwarte są przez cały dzień. Często otwierane są w porze obiadowej (12:00-14:00), ale czasami lista dań ograniczona jest do tzw. dań pierwszych (primo piatto w karcie). Dopiero o 18:00 lub 19:00 restauracje otwierane są na nowo i są już czynne do okolic północy. To właśnie wtedy Włosi wybierają się na prawdziwy obiad, często składający się z trzech dań (primo piatto, secondo piatto i deser). Dla większości osób jedno danie i deser powinnny być więcej niż wystarczające, czasem aż trudno uwierzyć w jaki sposób rodowici mieszkańcy Italii są w stanie pomieścić takie ilości jedzenia. ;) Niestety, nad Jeziorem Como dominują wysokie ceny - szczególnie w miastach typowo turystycznych (Bellagio, Varenna, Como, Mennagio itp itd). Za danie główne zapłacimy od 8€ do nawet 20€. Pizza w bistro będzie kosztowała około 5-6€, ale w restauracjach cena tej potrawy będzie wyższa i może dochodzić do nawet 10€. Zauważyliśmy, że tańsze ceny można znaleźć w mieście Lecco. Niestety, jest też tak, że wiele miejsc to typowe pułapki turystyczne, i najlepiej poszukać wcześniej opinii na różnych serwisach z ocenami knajp i restauracji. Spacer po Bellagio (nad Jeziorem Como) Plaże Turyści przyzwyczajeni do polskich jezior mogą doznać lekkiego szoku. Na niemal całej linii brzegowej praktycznie nie znajdziemy naturalnych plaż, a nielicznymi wyjątkami są wąskie i kamieniste pasy prowadzące często wzdłuż drogi. Nie w każdym miejscu nad jeziorem wolno też pływać. Najlepiej do wody wchodzić tylko w miejscach oznaczonych i nie wypływać poza wyznaczone granice. Czasami przy promenadach lub parkach widoczne są schody prowadzące do wody, z których korzystają miejscowi i turyści w celu szybkiej kąpieli. W miesiącach letnich woda nagrzewa się czasem do poziomu 20°C, dzięki czemu kąpiel powinna być bardzo przyjemna. Nie powinno nas to jednak zrażać, niemal w każdym mieście spotkamy sztuczną plaże, a często również otwarte baseny. Jeśli chcemy znaleźć plaże w konkretnym mieście powinniśmy szukać korzystając ze słowa "Lido di" - np. Lido di Bellano lub po prostu Lido Bellano. Sztuczne plaże są różne. Czasem jest to dobudowany kawałek terenu wystający poza linię brzegową z nasypanym piaskiem lub zwyczajny park; w takim wypadku są to z reguły miejsca darmowe. Fragment kamienistej plaży nad Jeziorem Como w Griante W popularnych miejscowościach spotkamy za to ogrodzone kompleksy: z basenem, leżakami i kawiarniami/restauracjami. Miejsca tego typu są z kolei płatne lub rzadziej dostępne tylko dla klientów hotelowych. Ceny są różne i wahają się w zależności od lokalizacji oraz usług. W niektórych przypadkach ceny podane są razem z leżakiem, w innych za leżak oraz parasol dopłacamy oddzielnie. W większości przypadków istnieje możliwość zakupienia wejścia na pół dnia. Niestety, cena za pół dnia dotyczy prawie zawsze jedynie drugiej połowy dnia, np. od 14:00 lub 15:00 aż do zamknięcia. Poniżej wypisaliśmy kilka naturalnych i sztucznych plaż z podstawowymi informacjami. Jest to zaledwie mały wycinek całości. Naturalne kamieniste plaże: w północnej części miasta Griante (zachodni brzeg, przy ulicy Via Regina) - jest to bardzo wąska plaża ciągnąca się wzdłuż głównej ulicy trochę dalej od typowo turystycznych miejsc; przy plaży działa bar Al Pùunt, w którym możemy wypożyczyć leżaki oraz parasole, plaża św. Jana (San Giovanni, adres: Via Paolo Carcano 28) w miasteczku Bellagio (środkowy brzeg), znajduje się na południe od słynnych ogrodów willi Melzi, wąska i podłużna plaża w mieście Menaggio, znajduje się na północ od kempingu Europa; na miejsce dojdziemy ulicą Via Armando Diaz (położenie geograficzne: niewielka kamienista plaża w mieście Lenno, przy samym ujściu jednej z rzek (położenie geograficzne: nie ma tu zbyt wiele miejsca i nie warto specjalnie się tu fatygować. Darmowe parki i sztuczne plaże: Lido di Ossuccio - plaża w parku przy historycznej części miasta Ossuccio, z okolic której dostaniemy się wpław lub korzystając z usług taksówek wodnych na wyspę Comacina, plaża w mieście Sala Comacina - niewielka piaszczysta plaża w mieście Sala Comacina, z miejscem na dosłownie kilkanaście osób; znajdziemy ją schodząc w dół ulicami starego miasta niedaleko przystani dla statków, Parco Civico Teresio Olivelli (adres: Via Statale 47, Tremezzo) - duży park, z bezpośrednim zejściem do wody, kawiarnią, ławeczkami i fontannami; drzewa pozwalają skryć się przed słońcem. Baseny i płatne plaże: Lido di Bellagio - oprócz opisanej wcześniej naturalnej plaży w mieście Bellagio znajdziemy też płatną piaszczystą plażę po południowej stronie Willi Melzi. Cena za pół dnia to 6€ (lub 8€ z parasolem), albo 4€ drożej w przypadku całego dnia. Lido di Menaggio - duży kompleks z basenem w mieście Menaggio. Wejście całodniowe kosztuje 6€ w tygodniu i 7€ w weekendy. Za leżak dopłacimy 4€ w tygodniu i 6€ w weekendy; ceny w przypadku wejścia od 15:00 są niższe o 1 lub 2€, Lido di Cadenabbia - basen oraz miejsce na wypożyczenie leżaka w mieście Cadenabbia; za wyborem tego miejsca na pewno przemawia widok na Bellaglio oraz wschodni brzeg, Infinity Pool - basen znajdujący się zaledwie kilka kroków od Lido di Cadenabbia; całodniowe wejście kosztuje 8€, dodatkowe 8€ dopłacimy za leżak, a 5€ za parasol. Lido di Cernobbio - uważana za ekskluzywną plaża z basenem w mieście sąsiadującym z miastem Como. Niestety, ceny są tu bardzo wysokie - za dzień zapłacimy aż 20€ w tygodniu i 24€ w weekendy i święta. Za pół dnia zapłacimy kolejno 13€ i 18€. Lido di Bellano - niewielka plaża w mieście przedzielonym na pół przez wąwóz Orrido di Bellano; wejście 6€, wejście z leżakiem 10€.

hotele nad jeziorem como